نقش عقل در فهم لوازم معنای حدیث و گسترش مفهوم آن

عقل از دیدگاه اسلام دارای جایگاه ویژه و والایی است و به عنوان یکی از دو حجت خداوند بر مردم شمرده شده است؛ زیرا می‌تواند بهترین راهنمایی‌ها را به انسان در امور گوناگون زندگی ارائه دهد. از سوی دیگر، حدیث در دین اسلام دومین منبع دین‌شناسی است و درک درست از مفاد و معنای آن، نقش مهمی در دستیابی صحیح به مفاهیم و آموزه‌های دینی دارد. در این مقاله، پس از تبیین جایگاه عقل از دیدگاه اسلام و حدیث‌شناسان، نقش عقل در فهم لوازم معنای حدیث و گسترش مفهوم آن، مورد بحث قرار می‌گیرد. نتایج این مقاله که به روش توصیفی‌ـ تحلیلی انجام شده، نشان می‌دهد که داده‌های عقلی، مفهوم بسیاری از احادیث را روشن می‌سازد، و محقّق را در فهم روایات ناظر به احکام کمک می‌کند و مدلول روایات را به مصادیق مشابه تعمیم می‌دهد و حدیث‌پژوه را به لوازم معنای روایات و دلالت‌های مختلف آن رهنمون می‌سازد.

The role of intellect in realization the properties of Hadith meaning and extension of its Understanding

According to Islam, intellect has an especially high status and is considered as one of the two divine proofs for humans, since it can provide them the best guidance in different affairs. On the other hand, Hadith is the second source used in the Islamic theology. So correct understanding of its content and meaning has an important role in attaining accurate teachings of the religion. In the article at hand, the status of intellect from the viewpoint of Islam and hadith scholars is specified and then, the role of reason in understanding the meaning of hadith will be discussed. Findings of this research which have done by descriptiveanalytical method reveal that the intellectual information elucidates the meaning of many hadiths and assists researchers to better understanding of the hadiths. Besides, it helps us to generalize the significations of the hadiths to similar instances and shows to the Hadith researcher the properties of the hadiths and their different implications.