معیارهای مشترک شیخ طوسی و بیهقی در فهم احادیث فقهی با تاکید بر تهذیبین و السنن الکبری

مهم‌ترین منبع شناخت آموزه‌های دین اسلام پس از قرآن کریم، روایات معصومان (ع) است؛ که در مجموعه‌های روایی گردآوری شده است. البته عواملی باعث شده تا این میراث گرانبها در مسیر واقعی خود قرار نگیرد. از این رو عالمان اسلامی درجهت بررسی روایات، قواعد و ضوابطی مبتنی بر آموزه‌های معصومان استخراج کرده و به کار بسته‌اند و این امر زمینه شکل گیری فقه‌الحدیث را فراهم نموده است. اما وجود این مساله که آیا نسبت به این ضوابط، بین دو مکتب شیعه و سنی اتفاق نظر وجود داد یا خیر، مجال بحث در این حوزه را پیش روی می‌کشاند. با تتبع در کتب روایی فریقین می توان نسبت به وجود ضوابط مشترک فقه‌الحدیثی اطمینان حاصل کرد. پژوهش حاضر با شیوه استنادی کتابخانه ‌ای و روش توصیفی – تحیلی به این نتیجه رسیده است که شیخ طوسی از عالمان شیعی و بیهقی از علمای اهل سنت در قرن پنجم هجری، در آثار خود (تهذیبین، السنن الکبری) به منظور تشخیص صحت و سقم احادیث، ملاک و معیارهای مشترکی چون؛ توجه به تصحیف متن، وهم راوی، تقطیع حدیث، بهره گیری از مباحث ادبی، نقل به معنا، تقیه و نسخ در احادیث، داشته‌اند. گرچه در نحوه استفاده از بعضی ملاک ها چون؛ توجه به مسائل ادبی و مورد تقیه، بین آن دو تفاوت وجود دارد.