تحلیل مضمون شکر در دعای عرفه ی امام حسین (ع)

شکر از مهمترین فضائل اخلاقی دینی است تا آن‌جا که می‌توان گفت شکر نه تنها یک فضیلت اخلاقی بلکه باطن و روح آن‌هاست چراکه به تصریح قرآن، گزینه‌های پیش روی انتخاب انسان، بیرون از دوگانه‌ی شکر یا کفر نیست. دعای عرفه‌ی امام حسین (ع)، دعایی طولانی است که عمده‌ی مضامین آن پیرامون حمد و شکر خداوند است و از این نظر، برای تعریف و استنباط ابعاد مختلف شکر با رویکرد دینی که هدف پژوهش حاضر است، منبعی مناسب به نظر رسید. برای نیل به هدف این پژوهش روش تحلیل مضمون انتخاب گردید زیرا روشی کارآمد برای سامان‌دهی و غنی‌سازی داده‌های کیفیِ پراکنده است. در بررسی لغوی و اصطلاحی شکر، روشن شد که حقیقت شکر، ادای حقِّ مُنعِم به معنای «تامین رضایت» اوست. تحلیل مضمون شکر در دعای عرفه ضمن تایید گزاره‌ی فوق، از مجموع 70 مضمون پایه و 10 مضمون سازمان‌دهنده، سه مضمون «فراگیرِ نعمت‌شناسی»، «چرایی حمد و شکر» و «چگونگی حمد و شکر» را نتیجه داد. در واقع تمامی مضامین مرتبط با شکر در دعای عرفه، ذیل سه عنوان کلی فوق دسته‌بندی و این سه محور، به واسطه‌ی مضامین سازمان‌دهنده‌ی مرتبط با هریک، تبیین می‌شوند.

analysis of the theme of gratitude in the dua arafah of imam hussain (a.s.)

gratitude is one of the most important moral-religious virtues, as far as one can say gratitude is not only a moral virtue but the soul of all virtues because according to the qur’an, the options before humans are either out of gratitude or out of disbelief. the dua arafah of imam hussain (a.s.) is a long dua that the main theme of which is praising and thanksgiving to god, and from this point of view, it is a suitable source for defining and inferring different aspects of thanksgiving with a religious approach, which is the purpose of this research. to achieve the goal of this research, thematic analysis method was chosen because it is an efficient method for organizing and enriching scattered qualitative data. in the lexical and idiomatic analysis of gratitude, it became clear that the truth of gratitude is the fulfillment of one’s right in the sense of &providing satisfaction&. the theme analysis of thanksgiving in the dua arafah, while confirming the above proposition, from a total of 70 basic themes and 10 organizing themes, resulted in three overarching themes of &blessing&, &argument of praising and thanksgiving to god& and &how to praise and thank god&. in fact, all the themes related to gratitude in the dua arafa are categorized under the three general headings above and these three axes are explained through the organizing themes related to each one.