بررسی روایات جرح هشام‌بن‌حکم و یونس‌بن‌عبدالرحمن براساس داده‌های سندی-متنی روایات رجالی

نخستین شیوه‌ای که مورخان اسلامی تحت‌تاثیر محدثان، در نقل و نگارش تاریخ به‌کار برده‌اند، تاریخ نقلی است که مورخ همانند راوی به نقل صرف حدیث بسنده و در صورت نقد، تنها به بررسی وثاقت راوی اکتفا می‌کند. مورخ در آغاز، شایستگی راویان احادیث را به شیوه علم رجال و فنّ جرح و تعدیل احراز کرده و به‌دلیل شباهت اسلوب نقد و بررسی تاریخ به حدیث، شناخت کافی به سندهای روایات، میزان وثاقت و عدم وثاقت، راوی جرح و تعدیل و محتوای حدیث داشته‌ است. با این روش با سلسله سندهای اخبار تاریخی به یاری علم رجال و جرح و تعدیل شتافته و تصویر واضحی از پیدایش تاریخ از درون حدیث نشان می‌دهد. محدثان اسلامی و نیز مورخان غربی مانند شاخت، ینبل و موتسکی که در نقد احادیث پیشینه داشته‌اند، در تحقیقات خود از روش تحلیل تاریخی متون و سنجش آن‌ها ازطریق نمونه‌های مستقل و بیرونی استمداد جسته‌اند. براین‌اساس، بررسی فضای تاریخی راویانی که درباره آن‌ها جرح و تعدیل وجود دارد، هدف اصلی این پژوهش است و باتوجه‌به ضرورت رفع تعارض به شیوه‌ (تحلیل سند – متن) با تمرکز بر ‌بخش تعارض آرای رجالی به اعتبارسنجی این اقوال پرداخته و اندکی از تاریخِ پیرامونی این تعارضات را تحلیل‌ و بررسی می‌کند. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای سازمان ‌یافته و با پیاده‌سازی روش تحلیل اسناد - متن در علم رجال شیعه، راویانی چون هشام‌بن‌حکم و یونس‌بن‌عبدالرحمن که در توثیق و تضعیف آن‌ها تعارض وجود دارد، به‌عنوان متن مشترک، شناخته‌ ‌شده و با بهره‌گیری از سلسله سندهای رجال کشی و ترسیم زنجیره‌ای راویان توثیق و تضعیف‌کننده، می‌توان پیشینه این تعارضات را تاریخ‌گذاری و اعتبارسنجی نمود. درنتیجه، با ترسیم شبکه‌ای روایات جرح هشام‌بن‌حکم و یونس‌بن‌عبدالرحمن به حلقه مشترک این روایات که یعقوب‌بن‌یزید و عبداللّه‌بن‌حجال است، می‌توان دست یافت که نقش محوری در نشر روایات جرح را داشته‌اند.

studying the hadiths of jarh hisham bin hakam and yunus bin abd al-rahman based on the documentary-textual data of rijali hadiths

the first method used by islamic historians under the influence of muhaddithin (traditionists) in narrating and writing history is narrative history, where the historian, like a narrator, is content with merely quoting hadith and in the case of criticism, he is limited to checking the authenticity of the narrator.  at the beginning, the historian has established the competence of the hadith narrators in the manner of scholarly knowledge and the art of jarh (criticizing) and of ta’deel (praising), and due to the similarity of the style of criticism and review of history to hadith, having sufficient knowledge of hadith documents, the degree of authenticity and unauthenticity, the narrator’s injury and modification, and the content of hadith. in this way, a series news documents endeavors to gain the help of ilm al-rijāl; literally meaning ’knowledge of men’, but more commonly understood as the science of narrators) as well as jarh (criticizing) and of ta’deel (praising) and it shows a clear picture of the origin of history from inside the hadith. islamic scholars as well as western historians such as shakht, yanbal and motsky, who have a background in criticizing hadiths, have relied upon the method of historical analysis of texts and evaluating them through independent and external examples in their research. therefore, the main goal of this research is to investigate the historical atmosphere of the narrators about whom there are criticisms and corrections (jarh (criticizing) and of ta’deel (praising)) and according to the necessity of resolving the conflict in the way of (document-text analysis) focusing on the conflict part of the rijal’s opinions, this research validates these statements and analyzes and looks into a bit of the history of these conflicts. this research is organized with the descriptive-analytical method and the use of organized library sources and by implementing the document-text analysis method in the science of shia scholars, narrators such as hisham bin hakam and yunus bin abd al-rahman, who have conflicts in their validation and weakening, are known as common texts and by taking advantage of the series of rijali’s documents and drawing a chain of confirming and weakening narrators, it is possible to date and validate the history of these conflicts. as a result, by drawing a network of jarh narrations and traditions of hisham bin hakam and yunus bin abd al-rahman, the common link of these traditions is yaqub bin yazid and abdullah bin hajjal, and it can be found that they played a central role in the publication of jarh traditions.