اعتبارسنجی دو روایت دارای ضرب المثل «الشَّحِیحُ اَعْذَرُ مِنَ‏ الظَّالِمِ» و «السَّعِیدُ ‌مَنْ ‌وُعِظَ ‌بِغَیرِهِ» در بحارالانوار

یکی از حوزه‌هایی که جداسازی سخن معصوم از غیر معصوم در آن صورت نگرفته، بحث امثال است. در این مقاله سعی شده است با آوردن دو نمونه از روایت‌های مشتمل بر امثال مانند «الشَّحِیحُ اَعْذَرُ مِنَ‏ الظَّالِمِ‏» و «السَّعِیدُ ‌مَنْ ‌وُعِظَ ‌بِغَیرِهِ» ضرورت چنین تفکیکی را ارائه نماییم. روش کار به این صورت است که اولین منبع و اولین گوینده سخن را در آثار شیعه و اهل سنت جستجو کنیم، سپس منابع دیگر و گوینده‌هایی که این سخن را در زمان‌های نزدیک به اولین منبع استفاده کرده‌اند، جمع‌آوری کنیم. در این میان تاریخ تشکیل منابع سخن و فاصله‌ای که میان تالیف این منابع وجود دارد، مورد توجه قرار می‌گیرد. سپس راویان این روایت‌ها را از نظر علم رجال بررسی می‌کنیم و تفاوت‌های بین متن روایت‌ها در منابع گوناگون را در نظر می‌گیریم. در میان راویان در منابع مختلف و زمان‌های مختلف به دنبال راوی مشترکی می‌گردیم که این روایت‌ها را در آثار وارد ساخته است. در مورد روایت‌های مشتمل بر امثال ذکر شده، مهم‌ترین یافته این است که اولین گوینده این عبارات تمثیلی، معصومان (ع) نبوده، بلکه افرادی ادیب و حکیم همچون عامربن‌صعصعه و مَرْثَدبن‌سَعْد، یکی از اعضای هیئت نمایندگی عاد، اولین گوینده این امثال بوده‌اند و در نیمه دوم قرن 3 و نیمه قرن 2 سخن آنان انتشار یافته و وارد روایات شده‌اند، و این نشان‌دهنده تاثیرپذیری روایت‌ها در منابع بعدی از امثال عامیانه است.

validation of two narrations with proverbs it is more justifiable to be miserly than to be a tryant and it is a wise person who learns from the experiences of others and their fate in bahar al-anwar

proverbs have not been classified into innocent and non-innocent speech. this article aims to provide two examples of narrations containing proverbs like &a wise person is whom learns from the experiences of others and their fate& and &it is more justifiable to be miserly than to be a tyrant& to illustrate the importance of such a distinction. to achieve this, the approach involves identifying the source and speaker who used a specific word in shia and sunni works. once identified, other sources and speakers who used the same word during the same period as the initial source are gathered. this analysis contained the date of speech sources and the distance between the authorship. additionally, we examine the narrators from a scientific perspective and consider any differences between the texts in various sources. after researching multiple sources, we aim to identify a unifying narrator who has incorporated into their work. the original narrators mentioned were not the prophets (peace be upon them), but rather learned individuals such as amer bin saasa’ and marthad bin saad, who was one of the members of the ad delegation and the first to speak. this is a significant discovery regarding the origins of these allegorical expressions. in the second half of the 3rd century and the second half of the 2nd century, certain words were published and entered into traditions as proverbs. this indicates the impact of narrations in later sources of folk proverbs.