تحلیل روایات تشابهِ شخصیت فاطمه زهرا (س) و مریم مقدس براساس منابع حدیثی

در منابع شیعی و سنّی، احادیثی مبنی بر تشابه و تطبیق شخصیت حضرت فاطمه (س) با حضرت مریم (س) ثبت و نقل شده است. در این پژوهش با روش تحلیل تاریخی و حدیث شناختی مشخص گردید که روایات مربوط به تشابه حضرت فاطمه (س) با حضرت مریم (س) در منابع شیعی و منابع اهل سنت بیشتر در قالب گفتمان برترین زنان عالم نقل و ضبط گردیده‌اند. عالمان و محدثان شیعه کوشیدند که از مدلول روایات تشابه، فضیلت بهترین زنان عالم از ابتدای عالم تا انتهای آن را برای حضرت فاطمه (س) استنباط نمایند، لذا تعبیر روائی «یَا فَاطِمَةُ اِنَّ اللَّهَ اصْطَفاک وَ طَهَّرَک وَ اصْطَفاک عَلى نِساءِ الْعالَمِینَ» از دوره شیخ صدوق وارد منابع حدیثی شیعی شد که کاملاً بیانگر تشابه دو شخصیت و ورود مضمون آیه قرآن به گفتمان حدیثی است. اهل سنت هم معتقد بودند که مدلول آیه 42 آل عمران وصف «خیر نساء العالمین» را برای حضرت مریم (س) بیان کرده است. با این حال، برتری شخصیت حضرت فاطمه (س) بر سایر زنان عالم با اوصافی چون «سیدة نسَاء الْعَالمین» و «سیدة نسَاء الْمُومنِینَ» و «سیدة نسَاء هَذِه الْامة» به شکل یک گفتمان در میان عالمان شیعی وپاره‌ای از اهل سنت مطرح بوده است، اما در سند این احادیث، ضعف واهمال در اسناد وجود دارد، و متن آن‌ها نیز پریشان و دارای تفاوت‌های ساختاری است.

analysis of narrations of similarities between the personalities of fatemeh zahra and the holy mary based on hadith sources

hadiths about the similarity and adaptation of the character of hazrat fatima with maryam bint imran, have been recorded and quoted in shiite and sunni sources. in this research, with the method of historical analysis and hadith studieis, it was determined that the hadiths related to the similarity of fatima (s) with maryam (s) in shia sources and sunni sources mostly have been quoted and recorded as discourses of the best women of the world. shia scholars and muhaddiths tried to infer the virtue of the best women from the beginning of the world to the end of it for hazrat fatimah (pbuh), so the hadith phrase” o, fatima! allah has chosen you and purified you and has preferred you over the women of the world” entered into shiite hadith sources from the period of sheikh sadouq, which compeletly shows the similarity of the two characters and the enterance of the content of the qur’anic verse into the hadith discourse.the sunnis believed that the meaning of verse 42 of al-imran, which describes the good of the women of the world for mary (pbuh). however, the superiority of the personality of hazrat fatimah (pbuh) over other women with attributes such as (seyed nasa al-aalmin), (seyed nasa al-momineen) and (seyed nasa hazeh al-umma) are discussed in the form of a discourse among shia scholars and someones of sunnis. but in the chain of these hadiths, there are weaknesses and errors in the isnads, and their text is also confused and has structural differences.