فرآیند انتقال الگوی فکری امامیه از اجتهاد به اخباری گری در قرن یازدهم

سخت‌گیری‌های حلقه فکری محقق اردبیلی در پذیرش روایات منجبر به آشکارشدن نقاط ضعف این الگوی اعتبارسنجی روایات شد و در نتیجه انتقاداتی نسبت به الگوی پذیرش روایات در مکتب حله شکل گرفت و این امر زمینه را برای بحران علمی و ارائه الگوهای جدید فکری در مواجهه با سنت فراهم کرد. در این میان برخی همچون ملاعبدالله شوشتری و میرزا محمد استرآبادی بازگشت به سیره متقدمان را پیشنهاد دادند، البته اولی رویکرد متکلمان متقدم (شیخ مفید و سیدمرتضی) را پذیرفت و دیگری رویکرد محدثان متقدم (کلینی و صدوق) را. طیفی دیگر نیز که در راس آن‌ها شیخ بهایی و میرداماد حضور داشتند، با تعلق خاطر به مکتب حله، به جای تغییر در مبانی بنیادین خود، سعی کردند تا در درون مکتب حلّه اصلاحاتی را ایجاد کند و توسعه‌ای را در پذیرش روایات قائل شوند. در اواسط سده یازدهم نیز گروهی از مجتهدان از جمله محمدبن‌حسن بن زین‌الدین، فاضل تونی و محقق سبزواری بعد از نگارش «الفوائد المدنیه»، متاثر از این اثر، اجتهادی اخبارگرا را پیشه کردند. اما از میان تمامی این الگوهای ارائه شده در مواجهه با سنت، الگوی میرزامحمد استرآبادی توسط شاگردش محمدامین استرآبادی در قالب «الفوائد المدنیه» تئوریزه شد و توانست در میان جامعه علمی امامیه مقبولیتی عام پیدا کند و اخباری‌گری به مدت دو قرن بر حیات فکری امامیه مسلط شود.

the process of transferring the imami intellectual model from al-ijtihad to al-akhbari in the 11th century

the strictures of mohaghegh ardabili’s intellectual circle in accepting narrations led to the revelation of the weaknesses of this model of validation of narrations, and as a result, criticisms were formed about the model of accepting narrations in hillah school, which paved the way for scientific crisis and new intellectual models provided in the face of narrations. in the meantime, some, such as mullah abdullah shoushtari and mirza mohammad astarabadi, suggested a return to the tradition of our predecessors. another group, led by sheikh baha’i and mirdamad, belonged to the hillah school, and instead of changing their fundamental principles, they tried to make reforms within the hillah school and develop the acceptance of narrations. in the middle of the 11th century, a group of mujtahids, including muhammad bin hasan bin zein al-din, fazil tuni, and mohaghegh sabzevari, after writing “al-fawaed al-madaniyyah” influenced by this work, took up narrative-oriented ijtihad. but among all these models presented in the face of tradition, the model of mirza mohammad astarabadi was theorized by his student mohammad amin astarabadi in the form of “al-fawaed al-madaniyyah” and was able to gain general acceptance among the imami scientific community؛ and al-akhbari school dominated for two centuries.