راهکارهای چالش زدایی از آموزه بداء در روایات

بدا ازجمله آموزه‌های اعتقادی مورد توجه خاص شیعیان است. تعریف بدا در روایات چنین آمده است که دست خداوند برای محو و اثبات، تقدیم و تاخیر و برای هر تغییر و تحولی در هر زمان و به هر کیفیت در عالم تکوین باز است در حالی که به همه کائنات قبل از خلق علم داشته و علم انبیا و فرشتگان نیز ناشی از علم او است که هیچ تردیدی در آن راه ندارد. اما پرسشی مطرح است که بحث بدا را به حسب ظاهربا چالش روبرو کرده است و آن این‌که هرگونه ایجاد تغییر و تحولی ناشی از جهل سابق و علم لاحق است، بنابراین در باره خداوند که دارای علم ازلی و مطلق است چگونه خواهد بود؟ برای پاسخ به این پرسش و چالش‌های دیگر تا کنون اقدامات علمی فراوانی انجام گرفته و راه‌کارهای متنوعی ارائه شده است. این جستار بنا دارد راه حل‌های ارائه شده در روایات را مورد بررسی قرار دهد تا نشان دهد بدای الهی ناشی از جهل و عدم علم نیست زیرا در نظام اعتقادی شیعه که مبتنی بر قرآن و سنت است، به همه جوانب مسائل کلامی از جمله مسئله بدا و چالش‌های فرضی آن توجه شده است وبرای برون رفت از هر گونه احتمال چالش افزایی از جمله مهمترین چالش ناسازگاری بدا با علم الهی راهکار علمی و اقناعی ارائه شده است.

solutions for de-challenging from bada’s teaching in hadiths

bada is one of the special religious doctrines of shiites. bada is defined in the traditions as follows: god’s hand is open for erasing and proving, bringing forward and backward, and for any change and transformation in the world at any time and in any form, while he had knowledge of the entire universe before creation, and undoubtedly, the knowledge of the prophets and angels also comes from his knowledge. however, there is an issue that has apparently challenged bada’s topic, and that is, any change and transformation are caused by previous ignorance and subsequent knowledge, so it does not apply to god, who has eternal and absolute knowledge. therefore, to resolving this problem, many solutions have been proposed. this article aims to examine the solutions presented in the traditions to show that divine bada is not because of ignorance or lack of knowledge. this is because of shia attention to all aspects of theological issues. also, in order to overcome any possible problem, including the most important challenge of the incompatibility of bada with divine knowledge, a scientific and persuasive solution has been presented.