بازکاوی معنای تلویحی گفتاری در ترجمه استعارههای نهج البلاغه بر اساس الگوی گرایس

در میان تقسیمات مختلفی که از مقوله معنی در معنی‌شناسی و ترجمه صورت گرفته است، معنای ضمنی از جایگاه حائز اهمیتی برخوردار است. در حقیقت شاخصه «ادبیّت» کلام، مرهون وجود معانی تلویحی و پوشیده‌ای است که در بطن کلام جای گرفته است. پژوهش‌های مرتبط با معنای تلویحی که پیش‌تر از آن به عنوان معنای معنا تعبیر شده است، با مطالعات و نظریات جرجانی مدوّن گردید و رفته‌رفته مورد توجه غربیان از جمله گرایس واقع شد. گرایس با معرفی اصل همکاری، متشکّل از چهار اصل: کمیّت، کیفیت، تناسب و شیوه بیان، بر این باور است که تخطّی از هر یک از این چهار قاعده، بستری برای خلق معنای تلویحی ایجاد می‌کند. جستار حاضر که با روش توصیفی تحلیلی و در پرتو نظریه گرایس سامان یافته کوشیده ضمن تبیین مولفه‌های معنای تلویحی گفتاری، به بررسی یکی از صنایع پدیدآورنده معنای تلویحی با عنوان استعاره بپردازد و با تبیین شیوه‌های انتقال معنای تلویحی حاصل از کاربرد استعاره، عملکرد پنج ترجمه فارسی از خطبه‌های نهج‌البلاغه شامل ترجمه‌های آقایان دشتی، شهیدی، فقیهی، جعفری و فیض‌الاسلام در ارائه برابر نهادهای پنجاه استعاره از خطبه‌های نهج‌البلاغه را به صورت مقابله‌ای مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد. برآیند این جستار نشان می‌دهد که در ترجمه واژگان استعاری از سوی مترجمان، شیوه‌های متعددی مورد کاربرد قرار گرفته است که رویکرد مترجمان، بیشتر بر مبنای ترجمه تحت‌اللفظی استوار است که این مسئله حاکی از این است که مترجمان، بیش از انتقال صریح معنا، سعی در باز تولید استعاره در زبان مقصد داشته‌اند.

The Study of Metaphorical Meanings of Nahj alBalagha’s Sermons Based on the Grace Model

One of the most important principles in the fields of semantics and translation technology is the recognition of the type of applied vocabulary in one language. If we count the source language words as the smallest translation unit, meanwhile, we will be faced with two types of general meanings: referential meaning and context meaning. The referential meaning is the first guide of translator to achieve equality in translation. In this article we have tried to, while explaining the importance of recognizing the meaning of referral in achieving accurate translation in religious texts, using descriptiveanalytical method, criticize and analyze the performance of five Persian translations of sermons of Nahj alBalagha Includes translations of Mr. Jafari, Dashti, Shahidi, Faqihi and Feyzul Islam in the translation of referential meanings of one hundred and twelve words. The result of research indicates that although the knowledge of referential meaning of words is easier than context meaning, but the translation of a work into another language is facing challenges. Some of these challenges include the lack of knowledge of structure of word and confusion in terms of form and meaning of the source language words with other words. The existence of such issues have causedto the translation of Nahj alBalaghabe awayfrom theequality in translation.