رهیافت‌های فریقین در مواجهه با روایات متعارض‌تاب کلامی «مطالعه موردی: روایات دال بر کفایت توحیدباوری در رستگاری»

تحلیل معنای روایات دال بر رستگاری مومن اعم از مذنب و محسن، صرفاً به سبب باورمندی به توحید و احتراز از شرک، از جمله مباحث مشکل در حوزه کلام است. استناد به دلالت ظاهری این دسته از روایات، بدون توجه به این درون‌مایه که رستگاریِ فرد موحّد، توام با رسیدگی به حسابِ اعمال است؟ یا رستگاریِ بدون حسابرسی مقصود روایات است؟، پی‌آورد ثمراتی است نظیر بهشتی بودن مومنِ خطاکار بدون بازخواست، تعارض با روایات دال بر منطبق‌بودن جزای اخروی با عمل دنیوی و .... نوشتار حاضر با تحلیل اسناد، توجه به خاستگاه صدوری و مکتوب روایات، اعتبارسنجی منابع و نیز تحلیل رهیافت‌های شرح‌الحدیثی عالمان فریقین، سعی دارد به شیوه توصیفی تحلیلی، وجوه معنایی و نیز راه‌کارهای حلّی تعارض این دسته از احادیث را بیان نماید. ثمره این پژوهش، دستیابی به رویکردهایی از «پذیرش مطلق» تا «انکار مطلق» روایات است که اغلب با هدف سازواری و هماهنگ‌سازی با حوزه عدل الهی سامان یافته‌اند. تحدید معنای واژگان و تاویل معنای ظاهری بر اموری همچون عدم انجام اعمال مخلّ و منکر ایمان، توفیق مومن بر توبه از گناه، عدم خلود در جهنم و ... از جمله راه‌کارهای حلی عالمان به شمارمی‌روند که برای درک مراد جدی معصوم (ع)، ارائه گشته‌اند.

Approaches of the Two Sects in Confronting the Conflictingreflector Theological Narrations “Case Study: Narrations Indicating the Sufficiency of Monotheism in Salvation”

Analysing the meaning of the narrations about the believer salvation, including sinner and righteous, is one of the complicated topics in theology regarding the belief in monotheism and the avoidance of polytheism. Citing the apparent meaning of these narrations, regardless of these themes: ‘Is the salvation of the monotheist with deeds auditing?’ or ‘Is salvation without auditing the purpose of narrations?’ has consequences such as being from the paradise of the sinful believer without questioning, conflict with the narrations about the conformity of the Hereafter punishment with worldly act, etc. With a descriptiveanalytical method, the present study aimed to express semantic aspects and conflict resolution alternatives of these narrations by analysing documents, paying attention to the issuance and written origin of narrations, validating sources and analysing the hadith explanation approaches of the two sect scholars. The results indicated that we had reached the techniques from “Absolute Acceptance” to “Absolute Denial” of hadiths, often organised with divine justice to adapt and harmonise. Restricting the meaning of words and interpreting the apparent meaning on issues such as not doing disruptive and denying acts of faith, the believer succeeding in repenting of sin, not going to hell, etc., are the solutions of the scholars to the understanding profound meaning of Imams.