شناخت اهل باطل بر مبنای تحلیل محتوای نامه امام صادق (ع) به اصحاب

در میان آثار ارزشمند باقی‌مانده از امام صادق (ع) نامه‌ا‌ی سرگشاده خطاب به اصحاب در تمامی عصرها وجود دارد که حضرت اهمیت ویژه‌ای برای آن قائل بوده است. چنان‌که طبق متن روایت به اصحاب دستور داده آن را به یکدیگر درس دهند و بدان عمل کنند. در پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل محتوا به این نامه پرداخته ‌شده است. این روش، شیوه‌ای نظام‌مند است که محقق را به‌سوی استنباط و دستیابی به الگوهای کاربردی هدایت می‌کند. در این پژوهش، مقوله‌ی «شناخت اهل باطل» در نامه‌ی مذکور بر اساس تحلیل محتوای مضمونی به‌صورت کمّی و کیفی، مورد واکاوی قرار گرفته است. بر اساس نتایج تحلیل کمّی، مقوله شناخت اهل باطل از پربسامدترین مقولات این نامه است؛ این مطلب حاکی از تاکید امام به اصحاب بر ضرورت شناخت این گروه می‌باشد. نتایج تحلیل کیفی نیز مشخص می‌کند ویژگی‌های اهل باطل از ابعاد اعتقادی و اخلاقی و مخالفت ایشان با احکام الهی در این نامه تبیین شده است. بیان اسباب انحراف اهل باطل، اهداف ایشان و شیوه آن‌ها برای دسترسی به این اهداف از موضوعات دیگری است که در این نامه مورد توجه قرار گرفته است. همچنین ماجرای سقیفه بنی‌ساعده به‌عنوان مصداقی برای انحراف از مسیر حق معرفی ‌شده است.

Recognition the Followers of the False Based on the Analysis of the Content of Imam Sadegh’s Letter to His Companions

Among the valuable relics left by Imam Sadegh, there is an open letter addressed to the companions in all eras, to which he paid special attention. According to the text of the narration, he instructed the companions to teach it to each other and to act accordingly. In the present study, this letter has been addressed by using the content analysis method. this method is a systematic method that leads the researcher to infer and achieve practical patterns. In this research, the category of knowing the followers of the false in the mentioned letter has been analyzed based on the analysis of thematic content in a quantitative and qualitative manner. According to the results of quantitative analysis, the subject of knowing the followers of the false is one of the most frequent categories of this letter. This indicates the Imam’s emphasis on the companions to need to know this group. The results of qualitative analysis also show that the characteristics offollowers of the false from the doctrinal and moral dimensions and their opposition to the divine commandments are explained in this letter. In addition to mentioning the reasons for their deviation, their goals and their way of achieving these goals are other issues that have been considered in this letter. Also, the story of Saqife Bani Sadeh has been introduced as an example of deviating from the right path.