مفهوم شناسی «و الشّاخِصُ عَنکُم مُتدارَکٌ بِرَحمهٍ مِن رَبَّه» در خطبه سیزدهم نهج البلاغه و تحلیل آن

یکی از مسائل پس از جنگ جمل، خطبه امیرمومنان (ع) در توصیف مردم بصره و توبیخشان و توصیه به ترک آنان با عبارت «الشَّاخِصُ عَنْکمْ» است که در خطبه سیزدهم نهج‌البلاغه آمده است. مترجمان نهج‌البلاغه معانی: وانهادن، رخت بر بستن، دوری گزیدن، بیرون رفتن، ترک کردن و بیرون رفتن از شهر را از این عبارت، فراروی محقّقان نهاده‌اند. امّا از آن‌جا که در مضامین دینی، ترک، صورت‌های گوناگونی دارد از قبیل: هجرت از دارالکفر به دارالایمان همچون هجرت از مکّه به مدینه؛ رها نمودن صفات ناپسند قومی، جدا شدن اهل حقّ از اهل باطل در اجتماع، و ترک هم‌نشینی فساق؛ این مقاله با بهره‌گیری از دلایل زبانی، تاریخی و سیاقی اثبات می‌کند که مقصود از ترک، خروج از شهر بصره است که مخاطبان امام در جهت حفظ دین خود، ملزم به انجام آن بوده‌اند. امّا باید توجّه نمود که این بیان در جهت نکوهش مردم بصره نیست، بلکه در جهت بیان راه‌کاری است به ایشان برای برون رفت از وضع نامطلوبشان، لذا منافاتی با این امر که بعدها در میان ایشان انسان‌های خوبی به وجود آید ندارد.

Conceptualization of Thirtieth Sermon in Nahj alBalaghah and its Analysis. Here is the Sentence: “Everyone who leaves, May Receive the Mercy of Allah”

One of the issues after the battle of Jamal is the sermon which was delivered by Imam Ali on describing of the people of Basra and giving them a reprimand as well as a piece of advice on leaving the town by saying “al Shakhes Ankom” which is presented in Nahj al Balaghah. These meanings have been offered by translators to researchers: To abandon, To depart, To avoid, To get out, To leave the town However, there are various forms of leaving in religious terms such as: Migrating from Dar al Kufr “that is the city of the infidel” to Dar al Iman “that is the city of the faith”, like migration from Mecca to Medina, abondon disliked ethnic traits, Separation of the right and the wrong people in society, Leaving the companionship of turpitudes This article using linguistic, historical and contextual evidences, proves that the purpose of leaving is to leave the city of Basra which was obliged to do so by the audiences in order to maintain their religion. However, it should be noted that this sermon is not aimed at blaming the people of Basra but at suggesting a solution to them to get out of an undesirable situation. Therefore, there is no contradiction of the fact that there would be good people among them later.