نقد و بررسی مستندات روایی دوگانگی خُلق و خوی امام حسن و امام حسین (ع)

در منابع روایی، گزارش‌ها و روایاتی وجود دارد مبنی بر این‌که امام حسن و امام حسین (ع) تفاوت‌هایی اساسی با هم داشتند؛ به گونه‌ای که این تفاوت‌ها در جهت‌گیری‌ها و اهداف هر یک از آن دو امام، تاثیر به سزایی داشته است. این روایات، امام حسن (ع) را شبیه به پیامبر (ص) و امام حسین (ع) را شبیه به امام علی (ع) می‌دانند و یا امام حسن (ع) را به پیامبر (ص) و امام حسین (ع) را به امام علی (ع) نسبت می‌دهند. به همین ترتیب، امام حسن (ع) روحیه صلح‌طلبی داشته و امام‌ حسین (ع) دارای روحیه قیام و مبارزه بوده‌اند. نقد و بررسی این روایات از جهت سندی و دلالی، با رویکردی تحلیلیانتقادی، کاری است که تاکنون صورت نگرفته است و پژوهه حاضر به آن می‌پردازد. برخی از روایات، به خاطر اشکالاتی، غیر قابل قبول‌اند؛ برخی تعارض قابل جمع و برخی غیر قابل جمع دارند و بعضی با نگاهی عمیق‌تر، قابل توجیه‌اند و هیچ تفاوت رویکردی بین دو امام را بر نمی‌تابند. نتیجه آن‌که تفاوت بین عقیده و خصوصیات حسنین (ع) به عنوان دو امام، قابل اثبات نیست و متوسّلان به آن، دلیل استواری در این قضیه ندارند و تراکم ادله و شواهد، خلاف آن را ثابت می‌کند.

Review on Narrative Documents of Duality of the Mood of Imam Hassan (AS) and Imam Hussein (AS)

In the narrative sources, there are reports and narrations that Imam Hassan and Imam Hussein (AS) were fundamentally different from each other; in such a way that these differences have had a great impact on the orientations and goals of each of those two Imams. These narrations consider Imam Mojtaba (AS) to be similar to the Prophet Mohammad (PBUH) and Imam Hussein (AS) to be similar to Imam Ali (AS) or Imam Mujtaba (AS) is attributed to the Prophet (PBUH), and Imam Hussein (AS) is attributed to Imam Ali (AS). Thus, Imam Mojtaba (AS) had a spirit of peace and Imam Hussein (AS) had a spirit of uprising and battle. Criticism of these narrations in terms of document and implication, with an analyticalcritical approach, is something that has not been done before and the present study deals with it. Some narrations are unacceptable due to some problems; some have a cumulative conflict and some have a noncumulative conflict; some can be explained with a deeper look, and then do not show any difference in approach between the two Imams. The result is that the difference between the opinion and characteristics of Hasanin (AS) as two Imams cannot be proved and those who resort to it do not have a strong reason for this and the density of evidence proves otherwise.