ارزیابی سندی و نقد محتوایی گونه‌های روایی «حَجَرالاسود» ناظر به مساله «میثاق ذر»

حَجَرالاسود با قرار‌گرفتن در یکی از ارکان بیت‌الله و استحباب استلام، از قداستی خاص برخوردار است. شماری از روایات در منابع خاصه، با محوریت توصیف «حَجَرالاسود» و احکام آن، به خصوصیاتی اشاره دارند که از نظر اندیشورانی مانند سید مرتضی باعث بی‌اعتباری این روایات‌ است؛ اما از نگاه اندیشوران دیگر، این روایات معتبر و دارای مفاهیمی قابل ‌تایید‌ است. گونه‌ای از روایات حَجَرالاسود، فلسفه استلام را میثاق بندگی توصیف کرده‌اند؛ و گونه‌‌ای دیگر، استلام را تجدید عهد با میثاقی تامل‌برانگیز به نام «میثاق ذر» تصویر نموده‌‌اند. پژوهش حاضر بر آن است با شیوه توصیفی تحلیلی، ضمن ارزیابی سندی گونه‌های روایی حَجَر، با ملاک قراردادن قرآن، عقل و سنت معتبر، تحلیلی نقّادانه نسبت به محتوای این روایات ارائه دهد. از جمله نتایج این تحقیق، آشکارشدن ردپای راویان اسرائیلی همچون وهب بن‌منبه در اثبات خصوصیات فرا زمینی برای حَجَرالاسود و نیز نشان‌دادن بی‌اعتباری روایات پیوند‌دهنده حَجَرالاسود با اندیشه عالم‌ذر است. از پیامدهای ناپسند این دسته از روایات، تداوم منازعات بیهوده میان علمای اسلام و تحریف فلسفه حقیقی استلام است.

Chain evaluation and Critical Analysis of the Content of the Narrations of Hajar alAswād Related to the "Covenant of Zār"

Hajar alAswād has a special sanctification by being placed on one of the pillars of the house of God (Kāaba), and recommend of Istilām (touching of the Black Stone). A number of narratives, centered around the description of Hajar alAswād and its orders, refer to features that, in the opinion of thinkers such as Sayyid Murtadā, have led to the discrediting of these narratives, but according to some others are valid narratives and perceptible concepts. Some of the traditions of Hajar alAswād describe the philosophy of Istilām (touching) as covenant of servitude; and another type illustrate it as a renewal promise with a challenging covenant named «Covenant of the Zār».The present research is based on a descriptiveanalytic method and using library resources, in addition to evaluating the chains of narrations, by validating the Qur’an, reason and authentic hadith, while chain evaluation of narratives species of Hajar, shows a critical analysis from the content of these narratives. One of the results of this study is the revealing of the traces of Israelite narrators such as Wahb ibn Munabbih, in proving the extra terrestrial qualities for Hajar alAswad, and showing the invalidity of the narrations linking the "Hajar" to the thought the "universe of zār". From the disagreeable consequences of these narratives are the continuation of the vain conflicts between the scholars of Islam, and the distortion of the true philosophy of Istilām.