کاربست بینامتنیت قرآنی در تصحیح متن روایات: مطالعه موردی نهج البلاغه

بینامتنیت از جمله مباحث نوین در حوزه مطالعات ادبی است که به بررسی روابط بین دو متن می‌پردازد. نظریه‌پردازان مختلف با خاستگاه‌ها و تحلیل‌های متفاوتی به تبیین این روش پرداخته‌اند. ژنت از جمله مشهورترین نظریه‌پردازان متاخر در این زمینه است که به تفصیل به طبقه بندی انواع روابط بینامتنی و تحلیل چگونگی آنها پرداخته است. از بین متون دینی، ارتباط نهج‌البلاغه با قرآن، به‌ ویژه با توجه به این‌ که امام علی (ع) قرآن ناطق دانسته شده‌اند و بر معیت ایشان با قرآن تاکید شده است،‌ همواره مورد عنایت شارحان نهج‌البلاغه بوده است. استفاده از روش بینامتنیت در تحلیل این رابطه، نه‌تنها به تعمیق فهم ما از قرآن و نهج‌البلاغه کمک می‌رساند، ‌بلکه به استانداردسازی روش بررسی آن هم کمک می‌کند. استفاده از این روش، کارکردهای مختلفی دارد که یکی از آن‌ها در جهت تصحیح متون است. در این مقاله با این هدف به بررسی نهج‌البلاغه پرداخته‌ایم و نشان داده‌ایم که توجه به این رابطه به شناسایی تصحیف، ‌درج و اضطراب در متن نهج‌البلاغه کمک می‌کند. تصحیف گاهی در حرکات واژگان و گاهی در ریشه واژه ها صورت گرفته است. ده نمونه از این دو نوع تصحیف در نهج‌البلاغه یافت شد. آسیب دیگر، درج یک یا چند واژه در متن حدیث بود. در نهج‌البلاغه دو نمونه از این نوع آسیب وجود داشت. آسیب دیگر اضطراب متن حدیث است. از این نوع آسیب تنها یک مورد در نهج‌البلاغه یافت شد.

Application of Qur'anic Intertextuality in Correction of Narrations: A Case Study of Nahj alBalāghah

Intertextuality is of the recent issues in the field of literary studies, dealing with the relationship between two texts. Different theorists have clarified this method with different approaches and analyzes. Genette is one of the most famous contemporary theorists in the field who has studied in detail the types of intertextual relations and how they are analyzed. Among the religious texts, the relationship between Nahj alBalāghah and the Holy Qur'an, especially considering that Imam Ali (Pbuh) is considered as the spoken Qur'an and has been emphasized on his accompaniment with the Qur'an, has always been the subject of Nahj alBalāghah's commentators. Applying the method of intertextuality in analyzing this relationship not only helps to deepen our understanding of both the Quran and Nahj alBalāghah, but leads to have in hand a standard method to study it. This method has several functions, one of which is the correction of texts. Regarding this purpose, the present paper investigates Nahj alBalāghah and concludes that this method could recognize the taṣḥīf (unintentionally change), darj (insertion), and 'iḍṭirāb (cluttering) in Nahj alBalāghah's text. Taṣḥīf is sometimes done in vocabulary signs, and sometimes in the root of the words, of which ten examples were found in Nahj alBalāghah. Another damage was the insertion of one or more words in the text of a hadīth, of which two examples were found there. The other is cluttering of the text of a hadīth, of which only one was found there