شناسایی و تحلیل عوامل کلیدی موثر بر توسعه اکوتوریسم پایدار در بیابان لوت

بیابان لوت ازجمله ژئوسیستم‌های منحصربه‌فرد ایران و جهان می‌باشد که سیر تکامل و تحول آن موجبات شکل‌گیری تنوع ذاتی آن را در کنار انحصار در خصوصیات محیطی فراهم نموده است. این دو ویژگی، یعنی تنوع و منحصربه‌فرد بودن، موجبات توانمندی‌های ذاتی این واحد در راستای توسعه گردشگری را فراهم نموده است. به همین منظور پژوهش حاضر، با تکنیک آینده‌پژوهی به شناسایی، اولویت‌بندی و تدوین مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده توسعه گردشگری بیابان لوت و ارائه چارچوبی مناسب جهت برنامه‌ریزی در افق 1415 می‌پردازد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی، از نظر روش، ترکیبی از روش‌های اسنادی و پیمایشی و از نظر ماهیت بر اساس روش‌های آینده‌پژوهی، اکتشافی و تحلیلی است که با به‌کارگیری ترکیبی از مدل‌های کمی و کیفی انجام‌گرفته است. جهت جمع‌آوری داده‌ها عمدتاً از روش‌های اسنادی و دلفی استفاده‌شده است. همچنین برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار micmac استفاده‌شده است. در ادامه پس از برگزاری جلسات اولیه بحث با بیست نفر از نخبگان و متخصصان گردشگری به‌عنوان جامعه آماری تحقیق، از بین 40 مولفه اثرگذار استخراج‌شده از طریق مرور منابع و مصاحبه با صاحب‌نظران امر، تعداد 14 متغیر (دارای بیشترین اهمیت و عدم قطعیت در خصوص موضوع پژوهش) در قالب فاکتورهای توسعه‌ای به‌عنوان متغیرهای اصلی شناسایی شدند. یافته‌ها نشان می‌دهد، ضمن تحلیل تاثیرات متقابل میان عوامل، 5 نیروی پیشران سازنده بدیل‌های احتمالی آینده توسعه گردشگری بیابان لوت شامل: برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری توسعه گردشگری بیابان لوت، توسعه حکمرانی گردشگری بیابان لوت، تقویت حاکمیت کشور در توسعه گردشگری بیابان لوت، بهبود سیستم اقتصادی و بهبود حمایت مالی و سرمایه‌گذاری. تشکیل‌دهنده فضای توسعه و رونق گردشگری بیابان لوت در آینده هستند. در نتیجه با کاربست تکنیک آینده‌پژوهی و با مدنظر قرار دادن پیشران‌های کلیدی مذکور، تصمیمات و برنامه‌ریزی‌ها در راستای توسعه پایدار اکوتوریسم بیابان لوت جهت‌دار شده و در مسیر هدفمند قرار خواهند گرفت.

identification and analysis of key factors affecting the development of sustainable ecotourism in lut desert

the lut desert is one of iran’s and the world’s unique geosystems. its evolution and transformation have led to the formation of inherent diversity and dominance in environmental characteristics. these two features, diversity and uniqueness, have provided this unit with inherent capabilities for tourism development. therefore, using the technique of future studies, this study identifies, prioritizes, and formulates the most important factors that determine the development of lut desert tourism. it presents a suitable framework for planning in the horizon of 2036. in terms of purpose, this study is practical, and this research uses a combination of documentary and survey methods. in terms of nature, it is based on future studies and exploratory and analytical methods. this was carried out by applying a combination of quantitative and qualitative models. the documentary and delphi methods were mainly used to collect data. micmac software was also utilized for data analysis. following initial discussion sessions with twenty tourism elites and experts as the study sample, fourteen variables out of forty were identified as the most important and uncertain factors related to the research topic. these variables were extracted from a review of sources and expert interviews, focusing on development factors. five driving forces of potential alternatives were identified for future development during the analysis of the mutual effects between these factors. these driving forces include planning and policy development for lut desert tourism, governance development, strengthening the country’s sovereignty in lut desert tourism development, improving the economic system, and enhancing financial support and investment. as a result, by applying the future research technique and taking into consideration the mentioned key drivers, decisions and plans will be directed and placed on a targeted path in the direction of the sustainable development of lut desert ecotourism.