تحلیل موانع توسعه گردشگری سیاه در ایران: (نمونه موردی: منطقه زلزله‌زده بم)

یکی از گونه‌های نوظهور و نوین در جهت جذب گردشگر و افزایش مناطق دارای پتانسیل گردشگری در جهان، گردشگری سیاه یا تلخ (dark tourism) است. گردشگری سیاه یا تلخ در دنیا مفاهیم و معانی متفاوتی دارد؛ ولی بیشتر از مصیبت‌های غیرعادی همچون زلزله، جنگ، زندان و ... بحث می‌کند. این‌گونه از گردشگری در صورت بومی‌سازی و استفاده بهینه از پتانسیل‌های موجود در کشورمان می‌تواند یکی از گزینه‌های مناسب جهت توسعه گردشگری و جذب گردشگر باشد. لذا هدف از انجام این پژوهش، شناسایی و اولویت‌بندی موانع توسعه گردشگری سیاه در مناطق زلزله‌زده ایران با تاکید بر منطقه بم و ارائه راهکارهای مناسب جهت بهبود وضع موجود است. نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی توصیفی تحلیلی است. برای جمع‌آوری داده‌ها از روش پیمایشی و کتابخانه‌ای استفاده‌شده است. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار spss و بهره‌گیری از آزمون‌هایی همچون ضریب همبستگی پیرسون، آزمون t تک نمونه‌ای و نیز رگرسیون چندگانه است. نتایج آزمون t بیانگر آن است که ابعاد بازاریابی و ابعاد زیرساختی هر دو با میانگین (4.20) و ابعاد اقتصادی سرمایه‌گذاری (4.10) بیشترین میانگین را به خود اختصاص داده‌اند؛ کمترین میزان میانگین نیز به شرایط طبیعی منطقه (3.55) و ابعاد فرهنگی منطقه گردشگر پذیر (3.58) متعلق بوده است. نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان می‌دهد، عواملی همچون بازاریابی تبلیغات، ابعاد اقتصادی و سرمایه‌گذاری و ابعاد و زیرساخت‌های توسعه، با ضریب بتای (0.568) بیشترین نقش را در عدم توسعه گردشگری سیاه در محدوده موردمطالعه داشته‌اند؛ همین‌طور نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان می‌دهد ابعاد بازاریابی تبلیغات (با ضریب همبستگی 0.731) ابعاد و زیرساخت‌های توسعه (با ضریب همبستگی 0.50) بیشترین میزان همبستگی را با عدم توسعه گردشگری سیاه در منطقه بم داشته‌اند.