فرآیندِ گفتمان‌سازی مقامِ شاکر در قرآن کریم براساس سیر خطی نزول

شکر یکی از مفاهیم بنیادی فرهنگ وحیانی است و رابطه نزدیکی با آیین‌ها و مناسک عبادی دارد. این مفهوم دوسویه بوده و در ارتباط با خداوند متعال و بشر معنا پیدا می‌کند؛ هم از طرف خدا نسبت به بندگان و هم شکر انسان از خداوند و سایر انسان‌هاست، البته منعم حقیقی و ازلی خداوند است که انسان و تمامی مخلوقات بایستی آنگونه که شایسته است، شاکر نعمت‌های الهی باشند. بازشناسی سیر مفهومی ماده مذکور به صورت اسم فاعل، نوع نگاه خداوند و مدل کاربست عملیاتی مفهوم شکر را در زندگی جهتِ داشتن زیست مومنانه به تصویر می کشد. پژوهش حاضر با ابزار گردآوری کتابخانه‌ای اسنادی و روش توصیفی تحلیلی با سطح تحلیل محتوا به دنبال پاسخ به این سوالات است: مفهوم شکر در سیر خطی نزول چه تحولاتی را نشان می‌دهد؟ و گام بندی مراحل شکر چه مدل مفهومی متناظر با بافت نزول ارائه می‌دهد؟ یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که شکر به عنوان یک مفهوم مثبت با موانع آن آغاز شده و در ادامه با ارائه الگو و اصلاح خانواده در مرحله مقدماتی آموزش داده می‌شود و در مرحله متوسط با تبیین اهمیت و ضرورت شکرگزاری، جایگاه آن در زندگی انسان تثبیت شده و در نهایت با اتمام حجت، انتخاب شاکر بودن به خود انسان واگذار شده و بی نیازی خداوند را در این امر بیان می‌نماید و رابطه مفهومی آن بیانگر مهندسی خاص خداوند برای عینی سازی و عملیاتی کردن آن است.

the process of discourse creation of the position of shakir in the holy quran based on the linear process of revelation

recognizing the conceptual course of the mentioned material in the form of subject noun, it depicts the type of god’s view and the operational application model of the concept of gratitude in order to live a faithful life. the current research seeks to answer these questions with the tool of document library collection and descriptive analytical method with the level of content analysis: what changes does the concept of gratitude show in the linear course of revelation? and what kind of conceptual model does the phasing of the steps of gratitude offer corresponding to the texture of revelation? the findings of the research indicate that gratitude started as a positive concept with its obstacles, and it is taught in the preliminary stage by presenting a model and reforming the family, and in the middle stage, by explaining the importance and necessity of gratitude, its place in human life is established. and finally, with the completion of the argument, the choice of being grateful is left to the human being, and it expresses god’s needlessness in this matter, and its conceptual relationship expresses god’s special engineering for its objectification and operationalization.