مولفه‌های معنایی «لعب» در قرآن کریم با تکیه بر روابط ساختاری

قرآن کریم در راستای هدایت، انسان را گاه، به صراحت، گاه به کنایه و اشاره؛ گاه، با انذار و گاه با تبشیر، به اموری ترغیب و از مسائلی باز می‌دارد و او را به انتخاب آگاهانه‌ی بهترین و پر ثمرترین راه کمال فرامی‌خواند. از جمله اموری که قرآن مخاطبان خود را به طور غیرمستقیم نسبت بدان هشدار داده و از آن بازداشته، «لعب» است. لازمه‌ی دوری جستن و پرهیز از درافتادن به دام لعب، شناخت این پدیده است. این که لعب در قرآن به چه معناست؟ چه مولفه‌ها و شاخصه‌هایی دارد؟ چه مصادیقی دارد؟ چرا از آن نهی شده است؟ این نوشتار برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها با تکیه بر روش معناشناختی ساختگرا کوشیده است مولفه‌های معنایی لعب را در سطح همنشینی به دست دهد. حاصل آنکه، هرچند لعب، در کودکی اثربخش‌ترین راه بالندگی و رشد فکری و جسمی و بعدها بهترین وسیله برای تمدید قوا و زدودن آثار خستگی و ایجاد نشاط در تمام دوران حیات است و جسم انسان نیازمند بدان، در قرآن کریم، ضمن اشاره‌ای گذرا به این بُعد «لعب»، صورت‌بندی دیگری از لعب دارد و آن را در دو سطح به‌کار می‌برد. نخست، معنایی که برای مخاطبان اولیه آشنا است. دوم معنای بازتولید شده‌ی قرآن. «بطلان‌کاری»، «ضد حق بودن»، «ضد عقلانیت»، «سرخوشی»، «ضد جدیت»، مولفه‌های کاربست نخست لعب است.«ناپایداری/گذرایی»، «عدم قطعیت»، «غفلت‌زایی»، «بی‌ثمری / بی‌حاصلی»، «فرصت سوزی»، «مواجهه معرضانه» و... مهم‌ترین مولفه‌ها در معنای نوپدید قرآنی است. این مولفه‌ها می‌توانند به عنوان شاخص‌هایی برای شناخت مصادیق روزآمد لعب استفاده شوند.

semantic components of play in the holy quran based on structural relations

the complexity of the human social system and the numerous issues and problems that threaten social well being have made it very difficult to manage society. islam religion has also used a set of moral teachings. accurate understanding of the concept of key words is one of the most important requirements for understanding and applying religious teachings correctly. &mercy& is one such word. the aim of the current research is to answer these two basic questions: what is the exact meaning of the word &mercy& in the field of social relations? what are the educational effects of &mercy& in social relations? in response to these two questions, the verses and narrations have been examined and analyzed with the descriptive analytical qualitative study method. first, the concept of &mercy& has been analyzed in the field of social relations. according to the findings of the research, the word &mercy& is not only limited to human inner actions such as kindness, compassion, and pity, but also includes selfless and selfless actions to compensate for the shortcomings and weaknesses of the deceased. also, the presence of mercy in social relationships has educational effects that will have a tremendous impact on social well being. these works include: flexibility in collective life; development of relationships and social solidarity; spreading forgiveness, forgiveness and forgiveness; creating a sense of responsibility towards society; establishing complete security in relationships; maximum fulfillment of needs; lack of patience in delivering mercy and ultimately the basis for personal and social growth.