تبیین خودگردانی فردی و پیامدهای تربیتی آن در بستر تعاملات چهارگانه انسان در قرآن کریم

خودگردانی هدفی است تربیتی، با محوریت پرورش توانایی انتخاب آزاد و مستقل در متربی. با وجود تاکید اکثر صاحب نظران این حوزه بر ناسازواری تربیت دینی با این هدف تربیتی، بررسی آموزه‏های قرآنی به عنوان نقشه ی راه تربیت، در دین اسلام مبین بازتعریفی جامع از خودگردانی فردی است. از این رو پژوهش حاضر به شیوه‌ی‌ تحلیلی – استنتاجی به دنبال ارائه‌ی تبینی اسلامی از خودگردانی فردی با محوریت آیات قرآنی است. در این پژوهش، روابط چهارگانه انسان با خود، خدا، خلق، و طبیعت بستر تبیین خودگردانی فردی مبتنی بر آیات قرآنی قرار گرفته است. یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد در بستر ارتباط با خالق، اختیار و اصالت انتخاب به عنوان دو مولفه‌ی خودگردانی، با تفویض خلافت به انسان و برخورداری از عقل و اندیشه به منصه‌ی ظهور می‌رسد. در این حالت، ارتقاء مرتبه‌ی وجودی و محوریت عقل در برابر هوا و هوس به تقویت خودگردانی منجر شده و عبودیت، بستر ظهور درجات متفاوتی از خودگردانی انسان می گردد. در گستره‌ی ارتباط انسان با خود، حاکمیت نفس اماره بر انسان، مانع بزرگ خودگردانی است؛ با ظهور نفس لوامه و عقل ملامت‌گر، مقدمات تحقق خودگردانی فردی فراهم می‌شود و عالی‏ترین مرتبه‌ی خودگردانی، در صاحب نفس مطمئنه تجلی می‌یابد. قلمروهای سه‌گانه نفس، ارتباط انسان با سایر ارکان هستی را تحت‏الشعاع قرار می‌دهد و با توجه به درجه‌ی خودگردانی در هر مرتبه‌ی وجودی، فرد رویکردی متفاوت اتخاذ می‌کند.

exploring individual self-directedness and itseducational consequences within the framework offourfold human interactions in the quran

personal autonomy is educational goal based on the ability to free choice and independent. the qur’anic verses show a comprehensive pattern of personal autonomy pattern . therefore, the present study is based on an analytical deductive approach to provide an islamic explanation of personal autonomy focused on quranic verses.some of the research results are: personal autonomy forme in the context of human relationships with god, man, and nature. in the context of communicating with god when man became god’s successor on earth, in the context of communicating with god when man became god’s successor on earth, the choice and authenticity of appearances appear as two components of autonomy. promotion of the existence and growth of reason strengthens autonomy. and worship leads to the highest degree of personal autonomy. the man’s relationship with himself, following the major obstacle is personal autonomy.nafs amareh is a big obstacle to personal autonomy. when nafs lavammeh appears that autonomy is allowed to grow. in nafs motmaeneh personal autonomy reaches the highest grade. triple realms affect human communication with the four pillars.