بررسی محتوایی روایات ناظر بر ثواب «کَیَوم وَلَدَتهُ اُمُّهُ»

بخش نسبتا عظیمی از آموز های روایی به بیان ثواب اعمال اختصاص پیدا کرده که می توان با نگاه تربیتی آن ها را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. آموزه های مزبور از تنوع قابل ملاحظه ای برخوردارند که یکی از قالب های عام، استفاده از قالب تمثیل است. در تمثیلات ثوابی به لحاظ طبیعت تمثیل و تشبیه، ارزش «مشبهٌ به» به مراتب بیشتر از «مشبه» بوده و بدین سبب انگیزه لازم برای انجام در مخاطب ایجاد شده است. یکی از تمثیلات ثوابی که کاربرد نسبتا فراوانی دارد، استفاده از قالب تولد دوباره می باشد. با پژوهشی که انجام یافت معلوم گردید قالب «کَیَوم وَلَدَتهُ اُمُّهُ» بیش از سی بار در روایات به کار رفته که همگی را می توان در سه محور مقدمات عبادت، عبادت و خدمات اجتماعی، ذیل هشت عنوان دسته بندی نمود: 1. وضو و غسل، 2. نماز، 3. روزه، 4. حج، عمره و زیارت، 5. قرائت قرآن، 6. ذکر و دعای خاص، 8. رسیدگی به بیمار و تجهیز میت. در این دسته از روایات ثواب عناوین هشت گانه مزبور تولد دوباره و بازگشت به پاکی روز ولادت معرفی شده است. از کنار هم نهادن این عناوین، با بررسی محتوایی و فارغ از بحث سندی می توان چنین نتیجه گیری کرد که عناوین مزبور زمینه توبه و مغفرت گناهان را برای فرد انجام دهنده فراهم می کنند که به فعلیت رسیدن آن در گرو عمل به مجموعه آموزه های دینی است. ضمن این که تعیین ثواب بازگشت به پاکی روز ولادت برای عناوین هشت گانه مزبور امری قراردادی نبوده، بلکه نوعی حکایت از واقع و تاثیر تکوینی عمل است.