قاعده‌ی لقمانی» بسان «تربیتی سلبی» با نگاهی به بنی‌اسرائیل در قرآن کریم

روش تربیت سلبی»، ناظر بر فرایند استخراج و اکتشاف درون‌مایه‌های مخاطب، از طریق پیرایش و زدایش موانع راه رشد، به ‌قصد شکوفا شدن و آشکار کردن قابلیت‌های نهفته او است. در روش های تعلیم و تربیت امروز،وجه ایجابی بر وجه سلبی غلبه یافته و کمتر به اصل آماده سازی ورغبت انگیزی توجه می شود که موجب ناهمخوانی، بلکه تعارض میان نظام فکری و گرایشی فرد و تجویزهای بیرونی است. قرآن کریم با شناخت دقیق از زوایای وجودی انسان، از روش های ایجابی و سلبی برای تربیت اخلاقی و اجتماعی مسلمانان، متناسب با موقعیت های گوناگون به درستی استفاده کرده است. از مهمترین و موثرترین آنها، روش تربیت سلبی، بویژه روش سلبی معطوف به فاعل است که در مقاله حاضر با عنوان «قاعده لقمانی» وضع اصطلاح شده است.. کاربست این اصل را می توان در داستان های قرآنی اقوام و تاریخ انبیاء، بویژه در ذکر احوال و سرنوشت قوم یهود آشکارا دید.  درواقع، قوم یهود به جهت شباهت های بسیار با امت اسلامی، بیش از سایر اقوام،  مجرای قاعده لقمانی قرار گرفته است و خداوند از این طریق، خواسته است  مسلمانان را به احسن وجه هدایت و تربیت نموده و آنان را برای ایجاد جامعه آرمانی آماده نماید. هدف از پژوهش حاضر، تبیین روش ایجابی و سلبی با نگرشی نو در بستر تربیت اخلاقی و دینی، و نیز تبیین «قاعده لقمانی» یا روش سلبی معطوف به فاعل به عنوان تاثیر گذار ترین روش، در تربیت ایمانی و سیاسی جامعه، با رویکرد ذکر حداکثری از بنی اسرائیل در قرآن کریم است.