خودآگاهی و کارکردهای تربیتی آن در بهبود روابط اجتماعی انسان در قرآن و حدیث

خودآگاهی یکی از عناصر بنیادین ارتباط مطلوب به شمار می‍رود که با کارکردهای ویژه خود نقش مهمی در ارتقاء کیفیت روابط اجتماعی و کاهش آسیبهای آن دارد. پژوهش حاضر با هدف بازشناسی مفهوم و مولفه‌های خودآگاهی و تبیین دلالتهای آن در تربیت اجتماعی افراد و ارائه راهبردهای قرآنی برای دستیابی به آن، از نتایج تحقیقات روانشناسی و علوم تربیتی بهره گرفته و با عرضه به قرآن و حدیث به تبیین نظر اسلام درباره موضوع و ارائه راهبردهای قرانی برای دستیابی به آن پرداخته است. نتیجه آنکه خودآگاهی با شناساندن باورها و ارزشها، افکار، احساسات و رفتار، نقاط ضعف و قوت، نیازها و خواسته‌ها، و اهداف سبب واقع بینی و برخورد منطقی و سنجیده در رابطه با دیگران می‌شود. کارکردهایی چون شناخت جایگاه و منزلت خود و دیگران، و شناخت تفاوتهای میان فردی و دیگر آگاهی از دیگر کارکردهای خودآگاهی است که به بهبود روابط اجتماعی کمک می‌نماید. از نظر قرآن کریم مهمترین راهبردهای افزایش خودآگاهی ابتدا خداآگاهی و سپس تفکر و تامل در ابعاد وجودی خود می‌باشد. این نوشتار پژوهشی میان رشته‌ای و توسعه‌ای است که به شیوه کیفی و روش تحلیلی توصیفی نگاشته شده است.