برداشتی متفاوت از ماهیت تفسیر تربیتی: نظریه‌پردازی در حکم هدف و آرمان تفسیر تربیتی

در این پژوهش، تبیین ماهیت تفسیر تربیتی مدنظر بوده است. بدین منظور، ابتدا ماهیت این تفسیر با نظر به گونه ‌شناسی بازنگری ‌شده از دیدگاه‌های موجود از تفسیر تربیتی، تبیین شد و بر اساس سه معیار اصلی، یعنی روش تفسیر، شمول آیات و معنای تربیت، برای هر کدام از دیدگاه ‌های ذیل هر معیار، مهم‌ترین ویژگی ‌های ذاتی و عرَضی که در مجموع، با یکدیگر سازنده‌ی ماهیت هرگونه تفسیر تربیتی هستند، شرح و تفصیل داده شد. برای تعیین ماهیت تفسیر تربیتی با نظر به گونه ‌شناسی وضع مطلوب، بر اساس معیار هدف تفسیر تربیتی که جامعیت و ژرفای مطلوبی دارد، ماهیت تفسیر تربیتی تعیین گردید. ذیل معیار هدف تفسیر تربیتی، شش طبقه، شامل استخراج و شرح نکات تربیتی، مقایسه و تطبیق با یافته ‌های سایر علوم، چهره ‌گشایی از حقایق قرآن، تایید گزاره ‌های قرآن/علوم تربیتی، استخراج عناصر تربیتی و نظریه ‌پردازی قرار دارد. در ادامه، ماهیت هر یک از این طبقات بررسی شد. همه‌ی این طبقات به جز هدف نظریه‌ پردازی، در دو ویژگی، یعنی داشتن نگاه محدود به تفسیر تربیتی و محدودیت در دستاورد ها و تولیدات مشترک هستند. بر این اساس، نظریه ‌پردازی به عنوان ماهیتی مقبول برای تفسیر تربیتی شرح و بسط داده شد. برای توضیح این ماهیت، مباحثی مانند گستردگی نگاه به تعلیم و تربیت و ارتقای تفسیر تربیتی در حکم دیدگاه‌ی فراکنشی مطرح شد که به دانش موجود تربیت اکتفا نکرده و در پی بازسازی این قلمرو معرفتی است و در نهایت، ایده‌ی اصلی این پژوهش، یعنی هدف نظریه‌ پردازی برای تفسیر تربیتی، ضرورت ‌ها و برخی الزامات آن بررسی شد.