شیب لغزنده یا رفتار جبرانی: نقش منبع کنترل و عاطفه منفی در تصمیم گیری های اخلاقی حسابداری

افراد مختلف با ویژگی های فردی متفاوت زمانی که برای اولین بار عمل غیر اخلاقی انجام می دهند برای بارهای بعد در رفتار خود استوار هستند و این رفتار غیر اخلاقی آنها بزرگتر و بزرگتر می شود که از این عمل به عنوان استدلال شیب لغزنده یاد می شود. در مقابل افرادی نیز وجود دارند که وقتی در یک رفتار نامتعارف کوچک و کم اهمیت قرار می گیرند با احساسات منفی رو به رو شده و در تصمیمات آینده درصدد جبران این رفتار بر می آیند که این رفتار نیز به عنوان رفتار مجاز یا جبرانی عنوان می شود که بر خلاف استدلال شیب لغزنده است. هر دو نظریه می تواند در حسابداری وجود داشته باشد که به تفاوت های فردی و محیطی بستگی دارد. در این پژوهش، تفاوت های فردی از جمله منبع کنترل درونی و ترس به عنوان عاطفه منفی بررسی شده است که می تواند بینش های مهی را در تشدید کردن موقعیت های اخلاقی، با توجه به اینکه چه نوع افراد احتمال بیشتری دارد که در یک الگوی رفتاری شیب لغزنده در مقایسه با رفتار جبرانی (یا مجاز) در سناریو های مربوط به حسابداری گرفتار شوند را فراهم می کند. روش پژوهش حاضر نیمه تجربی، کاربردی و از نوع مقطعی در سال 1396 می باشد. جامعه آماری این تحقیق دانشجویان تحصیلات تکمیلی حسابداری (دوره دکتری) کلیه دانشگاه های ایران می باشند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 325 نفر تعیین گردید. در گام بعدی، یک ساختار برای الگوی رفتاری شیب لغزنده ایجاد شد و با استفاده از تجزیه و تحلیل واریانس از طریق طراحی مدل خطی عمومی پس از اثبات تاثیر معنی داری بین متغیر ها به مقایسه میانگین گروه های مختلف پس از قرار گرفتن آنها در ساختار شیب لغزنده پرداخته شد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که ویژگی های فردی شامل سطوح بالای ترس به عنوان یک حالت عاطفه منفی، رفتاری را نشان می دهد که منجر به شیب لغزنده می شود. در مقابل، عاطفه منفی (ترس) کمتر به رفتار جبرانی منجر می شود. از طرف دیگر، افراد با منبع کنترل درونی بالا، در حالتی که عاطفه منفی (ترس) پایین باشد رفتار جبرانی را نشان می دهند.