ارزیابی وضع موجود شفافیت مالی در دولت جمهوری اسلامی ایران و ارائه راهکارهایی جهت بهبود آن

امروزه شفافیت مالی یکی از مهم ترین فاکتورهای مدیریت مالی موثر دولتی است که باعث ایجاد اعتماد به دولت می شود و شاکله اقتصاد پایدار را تشکیل می‌دهد. از طرف دیگر، شفافیت مالی فرصتی را برای شهروندان پدید می‌آورد تا بتوانند بر نحوه‌ هزینه کرد بودجه‌های دولتی نظارت کرده و از این طریق مسئولیت پذیری دولت را افزایش دهند. هدف اصلی پژوهش حاضر ارزیابی وضع موجود شفافیت مالی در دولت جمهوری اسلامی ایران و ارائه راهکارهایی در جهت بهبود آن می‌باشد. در این پژوهش ابتدا  ابعاد، مولفه‌ها و شاخص‌های شفافیت مالی در قالب 5 بعد، 25 مولفه و 101شاخص که ابعاد آن  شامل تهیه و تنظیم بودجه، تصویب بودجه، اجرای بودجه، نظارت و حسابرسی و عوامل زمینه‌ای است شناسایی شد. روش پژوهش حاضر از لحاظ رویکرد ترکیبی(کیفی- کمی ) است. در بخش کیفی وضعیت عملکردی هر شاخص با استفاده از رویکرد دلفی فازی  و با نظر سنجی از 112 نفر از  خبرگان درسال 1402 که شامل مدیران و کارشناسان سازمان برنامه و بودجه، کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس، مدیران و ذیحسابان وزارت امور اقتصاد و دارایی و حسابرسان ارشد دیوان محاسبات، ارزیابی شدند. سپس در بخش کمی با استفاده از روش تحلیل اهمیت - عملکرد میزان تفاوت وضع موجود ومطلوب بررسی شده است. نتایج حاصل از تحلیل اهمیت - عملکرد حاکی از آن است که تمامی 101 شاخص پژوهش با اهمیت هستند و وضعیت عملکرد 100 شاخص‌ در محدوده حیطه ضعف و تنها یک شاخص (انتشار عمومی گزارش تفریغ بودجه توسط دیوان محاسبات) در حیطه قابل قبول قرار دارد.     

assessing the current state of financial transparency in the government of the islamic republic of iran and providing solutions to improve it

nowadays, fiscal transparency is one of the most important factors of effective public financial management (pfm), which builds trust in the government and forms the basis of a sustainable economy. moreover, fiscal transparency creates an opportunity for citizens to monitor how public funds are spent and thereby increases government accountability. the main goal of the current research was to assess the current state of fiscal transparency in the government of the islamic republic of iran and provide solutions to improve it. in this research, first, different dimensions, indexes, and indicators of fiscal transparency were identified which amassed to 101 indicators, 25 indexes and five dimensions of budget preparation and formulation, budget approval, budget execution, auditing and monitoring, and contextual factors. the method of the present research is a mixed approach (qualitative-quantitative).  in the qualitative part, the performance status of each indicator was evaluated using the fuzzy delphi method and by surveying 112 experts  in 2023, including managers and experts of the plan and budget organization, experts of the islamic parliament research center, managers and auditors of the ministry of economic affairs and finance, and senior auditors of the supreme audit court then, the difference between the current and desired state was determined using the importance-performance analysis. the results of the importance-performance analysis show that all 101 indicators of the research are important and the performance status of the majority of fiscal transparency indicators is in the weak range (100 indicators) with only one indicator(public publication of the budgetary comparison report by the supreme audit court) being in the acceptable range.