کاربست تحلیل مضمون آتراید استرلینگ در واکاوی شاخص‌های گزارشگری زیست‌محیطی

با توجه به اهمیت مسائل زیست‌محیطی و چالش جدی که شرکت‌ها برای گزارش فعالیت‌های زیست‌محیطی خود با آن روبرو هستند، هدف پژوهش حاضر واکاوی شاخص‌های گزارشگری زیست‌محیطی است؛ که می‌تواند جهت تقویت و بهبود این نوع گزارشگری، به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم پاسخگویی در مقابل ذینفعان استفاده شود. در فاز اول، ادبیات حوزه گزارشگری زیست‌محیطی بررسی گردید که حاکی از این است که شرکت‌های ایرانی در مقایسه با اکثر کشورهای دنیا نسبت به گزارشگری زیست‌محیطی غفلت نموده‌اند و قانون یا استانداردی شرکت‌ها را ملزم به افشا اطلاعات زیست‌محیطی نمی‌کند. بنابراین هرگونه افشا در این زمینه به صورت داوطلبانه است و نشان‌دهنده عدم وجود شاخص‌های قابل‌تایید و مشخص در جهت تهیه گزارش زیست‌محیطی است. سپس  از طریق مصاحبه با صاحب‌نظران و کارشناسان دانشگاهی و اجرایی باسابقه در حوزه مذکور در سال 1400، داده‌های کیفی جمع‌آوری گردید. این خبرگان بر اساس روش نمونه‌گیری هدفمند با رویکرد گلوله برفی انتخاب شدند و انجام مصاحبه‌ها تا زمان دستیابی به اشباع نظری ادامه یافت. در فاز دوم بعد از بررسی مصاحبه‌ها، داده‌های کیفی جمع‌آوری‌شده به روش تحلیل مضمون آتراید-استرلینگ و به کمک نرم‌افزار مکس‌کیودا کدگذاری و دسته‌بندی شدند. یافته‌های تحلیل مضمون منجر به شناسایی 2 مضمون فراگیر، 7 مضمون سازمان دهنده و 39 مضمون پایه گردید. نتایج این پژوهش بیانگر این است که گزارشگری زیست‌محیطی برمبنای دو مضمون فراگیر 1- افشاء اطلاعات سخت و 2- افشاء اطلاعات نرم قابل تبیین است. شناسایی شاخص‌های گزارشگری زیست‌محیطی بر این مبنا و به‌کارگیری آن‌ها با افزایش قابلیت تایید اطلاعات، به بهبود پاسخگویی، کاهش عدم تقارن اطلاعاتی و اخذ تصمیمات مناسب منجر می‌شود.

the application of atride stirling's theme analysis in the analysis of environmental reporting indicators

considering the importance of environmental issues and the serious challenge that companies face to report their environmental activities, the purpose of this research is to analyze environmental reporting indicators; which can be used to strengthen and improve this type of reporting, as one of the important accountability tools in front of the stakeholders. in the first phase, the literature in the field of environmental reporting was reviewed, which indicates that compared to most countries in the world, iranian companies have neglected environmental reporting, and no law or standard requires companies to disclose environmental information. therefore, any disclosure in this field is voluntary and indicates the absence of verifiable and specific indicators in order to prepare an environmental report. then, qualitative data were collected through interviews with experts and experienced academic and executive experts in the mentioned field in 1400. therefore, any disclosure in this field is voluntary and indicates the absence of verifiable and specific indicators in order to prepare an environmental report. then, qualitative data were collected through interviews with experts and experienced academic and executive experts in the mentioned field in 1400.these experts were selected based on the purposeful sampling method with the snowball approach, and conducting interviews continued until reaching theoretical saturation. in the second phase, after reviewing the interviews, the collected qualitative data were coded and categorized using atride-sterling’s thematic analysis method and maxquda software. the findings of theme analysis led to the identification of 2 global themes, 7 organizing themes and 39 basic themes. the results of this research show that environmental reporting can be explained based on two global themes of 1- hard information disclosure and 2- soft information disclosure. identifying environmental reporting indicators on this basis and using them by increasing the ability to verify information leads to improved accountability, reducing information asymmetry and making appropriate decisions.