بررسی فرایند شناخت صورت‌های مالی توسط استفاده‌کنندگان غیرحرفه‌ای با استفاده از‌ تحلیل داده‌های ردیابی چشم

مطالعه فرایند تصمیم‌گیری استفاده‌ کنندگان غیرحرفه‌ای اطلاعات مالی، به‌دلیل ضعف ایشان در درک و تفسیر اطلاعات، همواره مورد توجه نهادهای قانون‌گذار، استانداردگذاران و پژوهشگران حوزه حسابداری بوده و تلاش می‌شود با رمزگشایی از جعبه سیاه رفتار تصمیم‌گیری ایشان راهکارهایی جهت بهبود گزارشگری مالی در جهت حفظ منافع این گروه آسیب‌پذیر ارائه شود. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف شناختِ نحوه شناخت (فراشناخت) صورت‌های مالی توسط استفاده‌کنندگان غیرحرفه‌ای، به کمک ابزار ردیابی چشم از دریچه چشم ایشان به گزارش‌ها نگریسته و مشاهدات را مستند و تحلیل می‌نماید. از 14 مشارکت‌کننده (دارای تحصیلات نامرتبط به حوزه مالی) خواسته شد به 14 پرسش درباره صورت سود و زیان، صورت وضعیت مالی و صورت جریان‌های نقدی پاسخ دهند. سپس داده‌های مختصات نگاه ایشان که حین پاسخگویی ثبت گردیده است، به کمک تکنیک‌های آماری و مصورسازی داده‌ها تجزیه و تحلیل شد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که استفاده‌کنندگان غیرحرفه‌ای در هنگام مطالعه صورت وضعیت مالی با بارشناختی بیشتری مواجه می‌شوند. این‌ گروه‌، صورت‌ها را بر اساس ترتیب ارائه اطلاعات مطالعه کرده و زمان زیادی را صرف بررسی و درک شرح اقلام صورت‌های مالی می‌کنند که ممکن است در مواردی از زمان صرف شده جهت بررسی ارقام مربوطه نیز بیشتر باشد. ایشان بر اطلاعات سال‌جاری بیش از ارقام مقایسه‌ای اتکا می‌کنند، اما ارقام مقایسه‌ای نیز در الگوهای مطالعه استفاده‌کنندگان غیرحرفه‌ای موثرند. بعلاوه اقلام موثر در تصمیم‌گیری ایشان شناسایی و گزارش شد. این یافته می‌تواند از منظر نهادهای استانداردگذار در جهت بهبود گزارشگری مالی و حفاظت از منافع استفاده‌کنندگان غیرحرفه‌ای اطلاعات حسابداری، مفید باشد.

investigating financial statements recognition process by non-professional users using eye tracking data analysis

studying the decision-making process of non-professional users of financial information, due to their weakness in understanding and interpreting information, has always been interesting to law-making bodies, standard-setters and researchers in the accounting field. they try to find solutions to improve financial reporting in order to protect the interests of this vulnerable group by decoding the black box of non-professional users decision-making behavior. in this regard, the current research aims to understand the recognition patterns (metacognition) of non-professional users while reading financial statements, using eye tracking tool that enables researcher to look at documents through non-professional users eyes and documents and analyzes the observations.therefore, 14 participants (their education is not related to finance) were asked to answer some questions about three basic financial statements (income statement, statement of financial position, and statement of cash flows) and their gaze data recorded along with it, then by using eye tracking data visualization techniques, the collected data was analyzed. the results indicated that non-professional users face more cognitive load when reading the statement of financial position. non-professional users do not have the ability to study the financial statements purposefully and they study them based on the sequence of information presentation. this group spends a lot of time understanding the description column of financial statements, which may be more than the time spent reviewing the relevant figures. they also rely on current year’s information more than comparative figures, but also comparative figures is important to them. this finding can be useful from the point of view of standard-setting bodies in order to improve financial reporting and protect the interests of non-professional users of accounting information.