الگوی عدم بلوغ اخلاق حرفه‌ای حسابرسان در ایران: با رویکرد نظریه داده‌بنیاد

امروزه، حسابرسان برای تحقق اهداف اساسی حرفه خود یعنی اعتباردهی به صورت‌های مالی باید از آموزه اخلاق فردی و اخلاق حرفه‌ای برخوردار باشند. در پژوهش حاضر، برای تبیین شرایط فعلی بلوغ اخلاق حرفه‌ای حسابرسان، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته از 14 نفر خبره شامل اعضای هیئت‌علمی شاغل در حرفه حسابرسی، اعضای جامعه حسابداران رسمی، اعضای کانون کارشناسان یا کارشناسان قوه قضائیه، متخصصان امور مالیاتی، مدیران مالی شرکت‌ها با حداقل سابقه 5 سال حسابرسی، تا پایان سال 1401 که به‌صورت هدفمند و به روش گلوله‌برفی انتخاب شده‌اند، انجام شد. یافته‌های پژوهش حاضر مبین عدم بلوغ اخلاقی حرفه‌ای حسابرسان  در ایران است که ناشی از برخی شرایط علی بوده و حسابرسان در مواجه با این پدیده اقدام به اتخاذ دو راهبرد یعنی مقابله دفاعی یا مقابله ناسازگارانه می‌نمایند. همچنین نارسایی در قوانین و مقررات، ضعف‌های موجود در نظام آموزش و پژوهش و فرهنگ‌سازمانی، شرایط اقتصادی و ساختار حرفه، از شرایط مداخله‌گر موثر بر عدم بلوغ اخلاق حرفه‌ای حسابرسان هستند که عدم بلوغ اخلاق حرفه‌ای را تشدید می‌کنند. انتظار می رود نهادهای تصمیم گیر علمی و حرفه ای با توجه به این الگو، در جهت ﺗﻮﺳﻌه‌ ﺣﻮزه اخلاق و رهبری اخلاقی در داﺧﻞﻛﺸﻮر، اﻳﺠﺎد اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎی اخلاقی و تدوین دوره های آموزشی کاریردی که ﺑﻪ بهبود اخلاق حرفه‌ای حسابرسان برای انجام وظیفه اعتبار دهی به صورت‌های مالی ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ، گام بردارند.

the pattern of auditors' professional ethics immaturity in iran base on grounded theory

nowadays, auditing, with its ultimate goal of leveling financial statements up, has a special responsibility to serve public interests. for a successful fulfillment of public responsibilities, auditors should carry personal and professional ethics. this study used the grounded theory to investigate the current maturity status of auditors’ professional ethics in iran, using the experts’ opinions until the end of 2022 . the findings indicate the immaturity of auditors’ professional ethics caused by some causal conditions, forcing them to adopt a confrontation strategy, which is either defensive or passive. effective underlying factors in cultural, social and economic structures were investigated in the present study. deficiencies in laws and regulations, education and research system, and organizational culture, alongside economic conditions, and the structure of this profession are interfering factors that intensify the immaturity of professional ethics. enhancing ethics and ethical leadership in the country, defining ethical standards, and developing practical training courses are among the important achievements of this research, which can contribute to the improvement of the professional ethics of auditors in leveling financial statements up.