رابطه ویژگی‌های شخصیتی و جنسیت با قضاوت اخلاقی حسابداران: شواهدی مبتنی بر رشته تحصیلی

پژوهش های حوزه اخلاق نشان داده اند که بر خلاف انتظار، حسابداران در آزمون های توسعه اخلاقی، امتیاز چندان بالایی کسب نمی کنند که علت آن می تواند تمرکز حسابداران بر ویژگی شخصیتی توافق پذیری باشد. حال آنکه آزمون های تفکر اخلاقی، قضاوت های مبتنی بر ویژگی شخصیتی تطابق پذیری را حداکثر تا سطوح میانی فرایند توسعه اخلاقی ارزش گذاری می کنند. تحقیق حاضر با هدف بررسی این موضوع، رابطه پنج ویژگی شخصیتی اصلی با قضاوت اخلاقی دانشجویان رشته حسابداری را در مقایسه با دانشجویان رشته مدیریت بررسی می کند. پنج ویژگی شخصیتی اصلی عبارتند از وظیفه شناسی، برونگرایی، توافق پذیری ، روان رنجوری و تجربه پذیری. همچنین، در این پژوهش رابطه جنسیت با قضاوت اخلاقی نیز بررسی شده است. نتایج به دست آمده از پرسشنامه توزیع شده بین 386 دانشجوی رشته های حسابداری و مدیریت (گرایش های مالی و بازرگانی) پنج دانشگاه استان تهران در سال 1397 نشان می دهد، در حالی که دانشجویان رشته حسابداری، اولویت بالاتری برای ویژگی شخصیتی توافق پذیری قائل هستند، تفاوت معناداری بین امتیاز قضاوت اخلاقی دانشجویان رشته های حسابداری و مدیریت وجود ندارد. با این وجود، دانشجویان حسابداری با ویژگی شخصیتی توافق پذیری بالاتر، گرایش کمتری به قضاوت اخلاقی دارند. حال آنکه این رابطه در نمونه دانشجویان مدیریت وجود ندارد. به این معنی که دانشجویان حسابداری تحت تاثیر ارزش های رشته تحصیلی خود، ویژگی های شخصیتی متفاوتی دارند و این موضوع می تواند قضاوت اخلاقی آنان را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین، نتایج نشان می دهد در هر دو گروه دانشجویان حسابداری و مدیریت، رابطه مثبت و معناداری بین وظیفه شناسی و برون گرایی با قضاوت اخلاقی وجود دارد و رابطه بین روان رنجوری و قضاوت اخلاقی، منفی و معنادار است. در نهایت، بررسی رابطه بین جنسیت و قضاوت اخلاقی نشان داد، مطابق نظریه نقش جنسیت در فرایند اجتماعی شدن، دانشجویان دختر در مقایسه با دانشجویان پسر، گرایش بیشتری به قضاوت های اخلاقی دارند.

How Personality and Gender Relate to Ethical Judgment of Accountants: Evidence based on Discipline

CContrary to expectations, ethics research has shown that, accountants earn low ethical reasoning scores in the moral development tests, due to accountants focusing on agreeableness trait. However, ethical tests evaluate agreeableness trait up to the intermediate levels of the moral development model. The purpose of this study is to investigate the relationship between five personality traits and ethical judgments of accounting students compared with management students. The big five personality traits are conscientiousness, extraversion, agreeableness, neuroticism and openness to experience. I also investigate the relationship between gender and moral judgment. Using a questionnaire and answers provided by 386 accounting and business students, from five universities located in Tehran province, in 2018, results show, accounting students have a higher priority for agreeableness personality trait. But, there is no significant difference between the ethical judgments of accounting and business students. I find that those accounting students who do prefer agreeableness trait appear to have lower levels of moral judgment. While this relationship does not exist for the business students. This means that accounting students have different personality traits, influenced by their discipline, and therefore have different moral judgment. Also, for both groups, there is a positive significant relationship between conscientiousness and extroversion with moral judgment and the relationship between neuroticism and moral judgment is negative. Finally, the study of the relationship between gender and moral judgment showed that, according to theory of gender role in socialization, female students tend to have more moral judgments than males.