تعیین شاخص‌ های مدیریت آبیاری در تولید هلو و شلیل در کشور

حجم آب آبیاری، عملکرد و بهره‌وری آب محصولات کشاورزی به عنوان شاخص‌های ارزیابی استفاده بهینه از منابع آب نقش بسیار مهمی در مدیریت و برنامه‌ریزی‌های کلان در حوزه مدیریت و مهندسی آب دارد. در این پژوهش شاخص‌های مذکور در شرایط مدیریت باغداران برای 195 باغ در قطب‌های تولید هلو و شلیل کشور شامل آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، مازندران، گلستان، همدان، فارس، مرکزی، قزوین، اردبیل، تهران، البرز و چهارمحال و بختیاری، در سال زراعی1398-1397 اندازه‌گیری شد. نتایج تحلیل واریانس نشان داد که تفاوت حجم آب آبیاری، عملکرد، بهره‌وری آب آبیاری و بهره‌وری آب (آب آبیاری + بارش موثر) در استان ‏های مذکور در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار است. میانگین حجم آب آبیاری در استان‌های مذکور به‌ترتیب 8617، 7178، 2012، 2842، 6428، 8814، 10806، 8675، 8140، 8568، 8137 و 7763 با میانگین وزنی کشوری 6734 مترمکعب در هکتار بدست آمد. عملکرد هلو و شلیل نیز در باغ‌های هلو و شلیل استان‌های مذکور بین 10 تا بیش از 50 تن در هکتار و میانگین وزنی کشوری 20 تن در هکتار اندازه‌گیری شد. بهره‌وری آب آبیاری در باغ‌های مزبور بین 0/7 تا 8/7 کیلوگرم برمترمکعب با میانگین وزنی کشوری 3/06 کیلوگرم برمترمکعب به دست آمد. در نهایت میانگین وزنی بهره‌وری مجموع آب آبیاری و بارش موثر کشوری نیز 2/44 کیلوگرم برمترمکعب تعیین شد. همچنین میانگین حجم آب آبیاری باغ‌های هلو و شلیل در مناطق مورد مطالعه بجز دو استان گلستان و مازندران برای دو روش آبیاری سطحی و قطره‌ای به‌ترتیب برابر 9325 و 7098 مترمکعب در هکتار تعیین شد (1%>p). این نتایج نشان داد که با تغییر روش آبیاری از سطحی به قطره‌ای، حجم آب آبیاری 25 درصد کاهش و بهره‏وری آب آبیاری باغ‌های هلو و شلیل، 34 درصد افزایش یافته است. با توجه به نتایج این تحقیق، پیشنهاد می شود برای کاهش حجم آب آبیاری و بهبود بهره‌وری آب در تولید هلو و شلیل، برنامه‌ریزی مناسب آبیاری انجام شود. همچنین در شرایط اقلیمی مناسب که آب آبیاری از کیفیت خوبی برخوردار باشد، در صورت رعایت ضوابط فنی طراحی، اجرا و بهره‌برداری و ملاحظات اقتصادی، استفاده از روش آبیاری قطره‌ای پیشنهاد می‌شود.

determination of irrigation management indicators in peach and nectarine production in iran

providing food security in scarcity conditions of water resources requires macro-planning for the supply, allocation and water consumption in different sections such as agricultural section. in iran, like in other countries of the world, most fresh water resources are consumed in the agricultural sector. in this situation, one of the effective and practical solutions is the optimal use of irrigation water in the agricultural sector, which consumes the most water. the most basic component for optimal irrigation water management in iran is the awareness of applied water in the production of various agricultural products under the farmers’ management conditions. therefore, this study was conducted with the aim of appraising irrigation water management indicators such as seasonal applied water, yield , and irrigation water productivity, total water productivity (irrigation water plus plus effective rainfall ) in azarbayjan sharghi, azarbayjan gharbi, ardabil, alborz, tehran, chaharmahal and bakhtiari, fars, qazvin, markazi, hamedan, golastan and mazandaran provinces as peach and nectarine production hubs in iran.