بررسی حجم آب آبیاری و بهره وری آب کاربردی در مزارع جو استان خراسان رضوی (سبزوار و نیشابور)

با توجه به سطح زیرکشت و اهمیت اقتصادی تولید جو در استان خراسان رضوی، بررسی حجم آب آبیاری و بهره وری آب برای تولید این محصول استراتژیک ضرورت دارد. بدین منظور 24 مزرعه در دو منطقه سبزوار و نیشابور به گونه ای انتخاب شدند که عوامل مختلف از جمله روش آبیاری، سطح مالکیت، پراکنش مناسب و کیفیت آب آبیاری را پوشش دهند. با پایش دقیق برنامه آبیاری مزارع منتخب، میزان آب آبیاری در طول فصل رشد اندازه گیری گردید. در انتهای فصل رشد و پس از تعیین میزان عملکرد محصول، مقادیر بهره وری آب آبیاری و بهره‌وری آب کاربردی (آبیاری + بارندگی موثر) تعیین شد. در ادامه حجم آب داده‌شده، با نیاز ناخالص آبیاری برآورد شده از روش پن من-مانتیث با استفاده از داده های هواشناسی ده سال اخیر و سند ملی آب مقایسه شدند. نتایج نشان داد که حجم آب آبیاری جو در مناطق مورد مطالعه از 2393 تا 7911 متغیر و میانگین وزنی آن (بر اساس مساحت کشت مناطق) 4593 مترمکعب در هکتار بود. در حالیکه میانگین نیاز ناخالص آب آبیاری جو در مناطق مورد مطالعه به روش پن من-مانتیث با استفاده از داده های هواشناسی ده سال اخیر و سند ملی آب به ترتیب 9111 و 8489 مترمکعب درهکتار بود. میانگین عملکرد جو در مزارع منتخب از 1600 تا 5600 متغیر و میانگین وزنی آن 2310 کیلوگرم‌درهکتار بود. بهره وری آب آبیاری نیز در مزارع منتخب از 0/24 تا 2/34 متغیر و میانگین وزنی آن 0/58 کیلوگرم‌برمترمکعب تعیین شد. بهره وری آب کاربردی در مزارع منتخب از 0/21 تا 1/57 متغیر و میانگین وزنی آن 0/45 کیلوگرم‌ بر مترمکعب تعیین شد.

investigating the volume of irrigation water and applied water productivity in barley fields of razavi khorasan province (sabzevar and neyshabur)

water management in the agricultural sector is very important as the largest consumer of water resources in the country. estimation or determination of water use management indicators, including the amount of water consumed, irrigation efficiency and water productivity of various agricultural and horticultural crops in the country, is one of the most important key indicators in macro-planning related to supply of water, allocation and consumption in different sectors including agriculture. the volume of water used by agricultural crops as one of the indicators for evaluating the optimal use of water resources and plays a very important role in the management and macro-planning in the field of water management and engineering. barley plant is cultivated and produced in almost all the countries of the world and it is considered as the fourth grain in the world in terms of production after wheat, corn and rice. in iran, barley with a cultivated area (irrigated and rainfed) of more than 1,684,000 hectares and with a production of more than 3,176,000 tons, after wheat, it is the most important crop and is cultivated in most parts of the country due to its wide ecological compatibility. due to the economic importance of barley production in the country, it is necessary to study the volume of irrigation water and water productivity to produce this strategic product.