بررسی آزمایشگاهی تاثیر اختلاف رقوم بستر کانال‌های متقاطع بر الگوی فرسایش و رسوب‌گذاری (یادداشت تحقیقاتی)

در خلال بهره‌برداری از شبکه‌های کانال‌های روباز (شبکه‌های آبیاری، زهکشی، کشتی‌رانی و ...)، بعضاً کانال‌هایی به صورت جانبی به کانال اصلی برخورد می‌کنند. ممکن است در خلال اجرا و به دلایل طبیعی یا انسانی مانند اشتباه در پیاده‌سازی نقاط، اختلاف ترازهایی نیز در کف دو کانال ایجاد شود. در این مقاله تاثیر عواملی چون نسبت دبی کانال متقاطع به مستقیم، نسبت اختلاف رقوم بستر، فرسایش پذیر و فرسایش ناپذیر بودن بستر، و دانه بندی مصالح بستر بر میزان عمق آب شستگی در یک اتصال 90 درجه به صورت آزمایشگاهی با استفاده از فلومی به طول 5 متر و عرض 30 سانتی‌متر و کانال متقاطع فلومی به طول 2/5 متر و عرض 30 سانتی‌متر بررسی شده است. مقایسۀ نتایج به‌دست ‌آمده در حالتی که کف دو کانال دارای اختلاف تراز است با حالت بدون اختلاف تراز آن، نشان می دهد که با افزایش اختلاف تراز کف دو کانال، فرسایش نیز تا 78 درصد برای حالت هر دو کانال فرسایش پذیر افزایش می‌یابد که این میزان برای حالت کانال متقاطع فرسایش ناپذیر تا 45 درصد کمتر است. دلیل این امر می‌تواند ایجادجریان پرتابی در حالتی باشد که کانال متقاطع دارای بستر فرسایش ناپذیر است. افزایش سرعت جریان در شیب به وجود آمده در محل اتصال دو کانال، وقتی کف دو کانال فرسایش پذیر باشند، می‌تواند باعث افزایش عمق چالۀ فرسایشی گردد.