برآورد آب مصرفی در بخش کشاورزی به روش بیلان آب

حدود دو سوم آب رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و آبخوان‌های زیرزمینی جهان در بخش کشاورزی به مصرف می‌رسد. در ایران نیز مانند سایر کشورها، بخش قابل‌توجهی از منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی در این بخش استفاده می‌شود. مبنای اساسی برآورد حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی تحلیل مولفه‌های بیلان آب در سطح کشور است. متغیر بودن میزان بارش سالانه منشا مولفه‌های بیلان آب در چرخه هیدرولوژی و به‌تبع آن، متغیر بودن حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی، مهم‌‌ترین دلیلی است که برآورد مجدد مصرف آب در بخش کشاورزی را ضروری می­سازد. بنابراین، در این پژوهش حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی با رویکرد تفکیک مولفه‌های بیلان آب در چرخه هیدرولوژی بر مبنای داده‌‌های بلندمدت پنجاه‌ساله و کوتاه‌مدت هفت‌ساله بارش در سطح کشور برآورد و تحلیل شده است. میانگین بارش پنجاه‌ساله و هفت‌ساله به­ترتیب برابر 53±249 و 33±206 میلی‌متر و میانگین حجم آب مصرفی تعدیل ‌‌نشده در بخش کشاورزی (بدون احتساب تلفات) برای دو دوره یاد شده به ترتیب برابر 18±67 و 6±83 میلیارد مترمکعب به دست آمده است. میانگین آب مصرفی تعدیل ‌شده (با احتساب تلفات) در این بخش در دوره هفت‌ساله برابر 6±75 میلیارد مترمکعب معادل حدود 71 درصد آب تجدیدپذیر است. تحلیل‌ها نشان می دهدکه بر مبنای برازش داده‌های بلندمدت، حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی در مقایسه با حجم آب تجدیدپذیر برابر 50 درصد است. به‌روز کردن برآورد حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی در کشور و تحلیل تغییرات زمانی آن، برجستگی اساسی این پژوهش است. با این‌‌همه، استفاده از روش بیلان آب برای برآورد مصرف آب در بخش کشاورزی محدودیت‌ها و ساده‌سازی‌های متعددی دارد و برای اطمینان بخشی به نتایج برآوردها، لازم است آزمایش‌‌های میدانی مناسبی صورت گیرد.