فراتحلیل اثر رطوبت خاک، سر زنی و رقم بر میزان آسیب دیدگی های مکانیکی غده‌های سیب‌زمینی

هر ساله بیش از 25 هزار هکتار از اراضی مزروعی استان همدان به زیر کشت سیب‌زمینی اختصاص می‌یابد. به طور کلی عملیات خاک‌ورزی، کاشت، داشت و برداشت این محصول، به صورت مکانیزه انجام می‌شود و معمولاً عملیات پس از برداشت نظیر سورتینگ (دسته‌بندی) نیز مکانیزه است و توسط ماشین سورتینگ انجام می‌پذیرد. با توجه به حساسیت غده‌های سیب‌زمینی نسبت به صدمات مکانیکی در حین برداشت، مقدار زیادی از غده‌های سیب‌زمینی خسارت می‌بینند که در زمان انبارداری موجب فساد بیشتر آنها و افزایش درصد صدمات می‌شود. بنابراین در این پژوهش بر مبنای نتایج و توصیه پژوهش‏های انجام شده در داخل کشور در خصوص میزان صدمات مکانیکی سیب‌زمینی، به صورت مرور نظام‌مند، از روش فراتحلیل (متا آنالیز) استفاده شد. مقاله‌های منتشر شده در مجله‌های علمی، گزارش‌های نهایی پروژه‌های پژوهشی و مقاله‌های مرتبط ارائه شده در کنگره‌ها و نیز پایان نامه‌های دانشجویی با استفاده از کلید واژه‌های استاندارد مرور شد. سپس آنهایی که دارای معیارهای ورود به پژوهش بودند، پس از کنترل کیفی با استفاده از مدل تصادفی وارد فرایند فراتحلیل شدند. نتایج نشان داد که برداشت غده‌های سیب‌زمینی در خاک مرطوب نسبت به خاک خشک می‌تواند باعث کاهش صدمات مکانیکی تا میزان 51.71 درصد شود. اگر قبل از برداشت غده‌های سیب‌زمینی عملیات سر زنی بوته‌ها انجام شود، می‌توان صدمات را به مقدار جزیی تا میزان 1.62 درصد کاهش داد. نتایج تحقیق همچنین نشان داد که رقم آگریا نسبت به رقم های جیلی، سانته و فونتانه نسبت به آسیب دیدگی های مکانیکی حساس تر است و باید با احتیاط بیشتری آن را برداشت کرد.

meta-analysis of the effect of moisture content, topping and variety on mechanical damage of potato tubers

every year, more than 25,000 hectares of land in hamedan province are allocated for cultivation of potato. generally, tillage, planting, crop management and harvesting of this product are done by machines, and usually post-harvesting operations such as sorting are also mechanized and done by sorting machine. due to the sensitivity of potato tubers to mechanical damages during harvesting time, a large number of potato tubers could be damaged, leading to more spoilage and increase in the percentage of damage during storage. based on the results and recommendations mentioned in papers regarding the rate of mechanical damages to potatoes, a systematic review and meta-analysis method were used. articles published in scientific journals, final reports of research projects, and related articles presented in congresses, as well as dissertations were reviewed using standard keywords. then, we used those papers which met the criteria for entering the research. the results showed that the harvesting potato tubers in wet soil, compared to harvesting potato tubers in dry soil, could reduce mechanical damages up to 51.71 percent. if the plants are topped before harvesting, the damages can be reduced 1.62 percent. the results also showed that the agria variety, comparing to jilli, sante, and fontane varieties, is more sensitive to mechanical damages, so it should be harvested with more caution carefully.