بررسی اثر استراتژی ‎های مدیریت دانش بر عملکرد مالی شرکت‎ های دانش بنیان کشاورزی خراسان: تحلیل نقش میانجی قابلیت‎ های نوآوری و مسئولیت اجتماعی شرکتی

مقدمه و هدف: شرکت‎ های دانش بنیان به‌عنوان محرک‎ های چرخ اقتصاد کشورها‎ی توسعه‌یافته و درحال‌توسعه شناخته می‌شوند. عملکرد این شرکت‎ ها به‎ خصوص در بخش کشاورزی بر عملکرد آینده اقتصاد کشور تاثیرگذار است. ازاین‌رو بررسی عوامل موثر بر عملکرد مالی، به‌عنوان مهم‌ترین شاخص در ارزیابی عملکرد شرکت ‎ها، همواره موردتوجه بوده است. در کنار عوامل خارجی و شرایط اقتصادی، اجتماعی، اقلیمی و سیاست‎ ها و برنامه‌ریزی‌های حمایت از این شرکت‎ ها عوامل مدیریتی نیز تاثیر به‎ سزایی بر عملکرد مالی آنها دارد. سازمان ها در استفاده از منابع خود سیاست‎ ها و استراتژی‎ های متفاوتی اتخاذ می‌کنند همچنین انتخاب راهبردهای مناسب، شرکت‎ ها را در مسیر درست پیشرفت و توسعه قرار می ‎دهد. در دنیای دانش‌محور امروز، اثر دانش و مدیریت دانش بر عملکرد شرکت‎ ها برای نخبگان پوشیده نیست. استراتژی‎ های مدیریت دانش را می ‎توان به‌عنوان برنامه ‎های خاصی درک کرد که برای کمک به سازمان برای مدیریت اطلاعات، داده ‎ها و دانش به نفع خود سازمان و ذی‌نفعان آن طراحی شده است به‌کارگیری استراتژی بهره‎ برداری دانش، دانش موجود را در عرصه بهره ‎برداری قرار می ‎دهد و استراتژی اکتشاف دانش با کشف دانش پنهان، مسیر توسعه و پیشرفت را هموار می ‎سازد. از سویی عصر حاضر، عصر نوآوری و قابلیت‎ های نوآوری است که سازمان با استفاده از آن پیشرفت و توسعه خود را امکان‎ پذیر‎تر می‎ سازد. از سوی دیگر پایداری و ایجاد مزیت رقابتی مشترک، سازمان‎ ها را به‎ سمت تعهداتی در قبال مسئولیت زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی برده است، این در حالی است که مهم‌ترین عملکرد مورد انتظار سرمایه‌گذاران، عملکرد مالی شرکت است. ازاین‌رو تمایل و اصرار واحدهای تجاری بر ایفای مسئولیت اجتماعی شرکتی در ابعاد محیطی، اجتماعی و اقتصادی و تاثیر قابل‌توجهی که بر محبوبیت و عملکرد مالی آنها دارد جلب شده است. در این‌بین استفاده هم‌زمان از هر دو استراتژی بهره‌برداری و اکتشافی مدیریت دانش که به دو سوتوانیمعروف است و اثر میانجی‎ گری عوامل تاثیرگذاری چون؛ قابلیت ‎های نوآوری و مسئولیت اجتماعی شرکتی، بر عملکرد مالی می‌تواند چالشی باشد که شرکت‎ های دانش بنیان کشاورزی در عصر جدید برای ایجاد مزیت رقابتی پایدار با آن روبه‌رو هستند؛ بنابراین این پژوهش باهدف بررسی اثر استراتژی‎ های مدیریت دانش بر عملکرد مالی و نیز بررسی نقش میانجی‌گری قابلیت‎ های نوآوری و مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکتی در تاثیر استراتژی‎ های مدیریت دانش بر عملکرد مالی شرکت‎ های دانش بنیان کشاورزی خراسان شکل‌گرفته است.مواد و روش ‎ها: جامعه آماری پژوهش مدیران شرکت‎ های دانش بنیان کشاورزی خراسان بالغ بر200 نفر بودند. نمونه‎ گیری به ‎روش تصادفی ساده با حجم نمونه 127 نفر باتوجه ‌به جدول مورگان انجام شد. از پرسشنامه مستخرج از مقالات (gonzález-ramos, guadamillas, et al., 2023; ramos et al., 2018) جهت گردآوری داده ‎ها استفاده گردید. روایی صوری پرسشنامه توسط نخبگان علمی و اساتید دانشگاهی و روایی همگرا و واگرایی آن با استفاده از روش ‎های فورنل و لارکر وhtmt تایید شد و همچنین پایایی پرسشنامه بر اساس ضرایب آلفای کرونباخ و پایایی مرکب مورد تایید گردید. تحلیل‌های آمار توصیفی با استفاده از نرم‌افزار spss27 استفاده گردیده است. با توجه به نرمال نبودن توزیع داده‌ها، که از طریق انجام آزمون کولموگرف اسمیرنوف و با استفاده از نرم‌افزار spss27 آزمون گردید، روش حداقل مربعات و یا مدل ‎سازی معادلات ساختاری مبتنی بر واریانس برای آزمون فرضیات و مدل جزئی مفهومی پژوهش انتخاب گردید.یافته ‎ها: در این پژوهش با ضریب اطمینان 95درصد استراتژی ‎های مدیریت دانش، قابلیت‎ های نوآوری و مسئولیت اجتماعی شرکتی هرکدام به‎ طور مستقیم در جهت مثبت بر عملکرد مالی شرکت ‎های دانش بنیان کشاورزی اثر مثبت و معناداری دارند و ضرایب معناداری آنها به ‎ترتیب 2/11، 3/18، 2/16 است. قابلیت ‎های نوآوری اثر استراتژی‎ های مدیریت دانش بر عملکرد مالی را با ضریب معناداری 2/84 میانجی‌گری می ‎کنند و همچنین میانجی‌گری مسئولیت اجتماعی شرکتی در اثر استراتژی ‎های مدیریت دانش بر عملکرد مالی با ضریب معناداری 2/09 مورد تایید قرار گرفت. در پژوهش انجام شده اثر مسئولیت اجتماعی شرکتی بر قابلیت‎ های نوآوری در جهت مثبت با ضریب معناداری 3 مورد تایید قرار گرفت.نتیجه‎ گیری: با توجه ‌به یافته ‎ها مدل مفهومی پژوهش تایید شد و شرکت ‎های دانش بنیان کشاورزی برای حفظ بقا و پیشرفت، با نظر به اهمیت اتخاذ استراتژی‎ های مدیریت دانش درست و متناسب با موقعیت و قابلیت‌های خود، می‎ توانند فضایی برای افزایش ظرفیت و توانایی نوآوری در جهت توسعه و پیشرفت ایجاد کنند؛ این امر با توجه ‌به نیازهای برآورده نشده بازار موجود ممکن خواهد بود. همچنین در کنار افزایش قابلیت‎ های نوآوری در محصول و فرایندها؛ با بهبود، اصلاح و توسعه محصولات موجود و جدید در راستای پیشتازی نسبت به رقبای خود، و به‌موازات پایبندی به مسئولیت اجتماعی شرکتی، با ورودی‌هایی با ضرر زیست‌محیطی کمتر و تولید محصولی با کمترین تاثیرات منفی بر محیط‌زیست، ارائه دست مزدهای منصفانه، توجه به حقوق و مطالبات مردم منطقه به‎ جهت ایجاد مزیت مشترک با دیگر ذی‌نفعان، اثر پایدارتر و بیشتری بر عملکرد مالی خود داشته باشند. همچنین پیشنهاد می‌شود مدیران شرکت‌های دانش‌بنیان کشاورزی در یک محیط کاری حمایت‌کننده، کارکنان را تشویق به توسعه و ادغام فعالیت‌های اکتشافی و بهره‌برداری مدیریت دانش کنند. آنها همچنین با استفاده از کانال‌های توزیع جدید و نیز تجاری‌سازی محصولات جدید می‌توانند عملکرد مالی شرکت را افزایش دهند.

the effect of knowledge management strategies on the financial performance of knowledge-based agricultural companies in khorasan razavi province: analysis of the mediating role of innovation capabilities and corporate social responsibility

background: knowledge-based companies are known as drivers of the economic wheel of developed and developing countries. the performance of these companies, especially in the agricultural sector, affects the future performance of the country’s economy. hence, examining factors affecting financial performance, as the most important indicator in evaluating the performance of companies, has always been of interest. in addition to external factors and economic, social, and climatic conditions and policies and plans to support these companies, management factors also significantly impact their financial performance. organizations adopt different policies and strategies in using their resources, and choosing appropriate strategies puts companies on the right path of progress and development. in today’s knowledge-oriented world, the effect of knowledge and knowledge management on the performance of companies is not hidden for the elite. knowledge management (heenkenda et al.) strategies can be understood as special programs designed to help an organization  manage information, data, and knowledge for the benefit of the organization and its stakeholders. applying the knowledge exploitation strategy puts the existing knowledge in the field of exploitation, and the knowledge exploration strategy paves the way for development and progress by discovering hidden knowledge. on the other hand, the current age is the age of innovation, and the ability to innovate is a gift that organizations make their progress and development more possible. on the other hand, sustainability and creating a common competitive advantage have led organizations to commit to environmental, social, and economic responsibility while the most important performance expected by investors is the company’s financial performance. therefore, the desire and insistence of business units have been drawn to fulfill corporate social responsibility (csr) in environmental, social, and economic dimensions and its significant impact on their popularity and financial performance. in the meantime, the simultaneous use of exploitation and exploration knowledge management strategies, known as organizational ambidexterity, and the mediating effect of influencing factors, such as the capabilities of innovation and csr, on financial performance can be a challenge that agricultural knowledge-based companies are facing in a new era to create a sustainable competitive advantage. therefore, this research aims to investigate the effect of choosing knowledge management strategies on financial performance and the mediation of innovation capabilities and corporate social responsibility in knowledge-based agricultural companies in khorasan razavi province.methods: this is applied research based on the purpose and a descriptive post-event and quantitative study based on data collection and methodology, respectively. the research statistical population consisted of more than 200 managers of knowledge-based agricultural companies in khorasan razavi province, determined by simple random sampling with a sample size of 127 people according to morgan’s table. a questionnaire adapted from articles (gonzález-ramos, guadamillas, et al., 2023; ramos et al., 2018) was used to collect data. the face validity of the questionnaire was confirmed by scientific elites and university professors, and its convergence and divergence were confirmed using fornell and larcker (1981) and htmt methods. the reliability of the questionnaire was confirmed based on cronbach’s alpha coefficients and composite reliability. spss and smart pls-3 software were used for processing.results: in this research, knowledge management strategies, innovation capabilities, and corporate social responsibility each had a positive and significant effect on the financial performance of agricultural knowledge-based companies, with a confidence factor of 95%. their significance coefficients are 2.11, 3.18, and 2.16, respectively. innovation capabilities mediated the effect of knowledge management strategies on financial performance with a significant coefficient of 2.84, and the mediation of corporate social responsibility in the effect of knowledge management strategies on financial performance was confirmed with a significant coefficient of 2.09. in this research, the effect of corporate social responsibility on innovation capabilities was confirmed in a positive direction with a significant coefficient of 3. conclusion: the conceptual model of the research was confirmed based on the results. considering the importance of adopting the right knowledge management strategies according to their position and abilities, agricultural knowledge-based companies can create a space to increase the capacity and ability to innovate in the direction of development and progress. considering the unmet needs of the market, it will be possible to discover new distribution channels, commercialize new products to explore knowledge, or make improvements and modifications to existing products to exploit existing knowledge. in addition to increasing innovation capabilities in products and processes, such companies can have a more stable and greater effect on their financial performance by improving, modifying, and developing existing and new products to be ahead of their competitors, in parallel with adhering to corporate social responsibility, with inputs of less environmental damage. they should also produce a product with the least negative impact on the environment, provide fair wages, and pay attention to the rights and demands of the people of the region to create a common advantage with other stakeholders.