اثر شاخص‎ های اقتصاد دانش ‎بنیان بر ارزش افزوده‎ ی بخش کشاورزی کشورهای عضو دی 8

مقدمه و هدف: اقتصاد دانش‎بنیان تنها یک مفهوم نظری جدید نیست، بلکه عصر جدیدی است که با دوران اقتصاد کشاورزی و صنعتی تفاوت اساسی دارد و روند توسعه اقتصاد دانش‎بنیان، شکل‎گیری اقتصاد دانش‎بنیانی است که به‎معنای آغاز مرحله‎ی جدیدی در توسعه اقتصاد جهانی خواهد بود. امروزه اقتصاد متکی بر دانش و کارآفرینی یکی از موضوعات مهم برای رشد و توسعه‎ی بخش‎های مختلف اقتصادی کشورهای جهان می‎باشد که در این بین بخش کشاورزی نیز مانند سایر بخش‎های اقتصادی، جهت رشد و توسعه نیازمند استفاده از دانش، نوآوری و فن‎آوری می‎باشد. در الگوهای نوین توسعه کشاورزی، دانش و فن‎آوری از جایگاه مهمی در رشد و توسعه کشاورزی پایدار برخوردار است و از این الگوها با عنوان کشاورزی علمی، کشاورزی مبتنی بر دانش و فناوری و کشاورزی دانش بر یاد می‎شود. به‎عبارت­دیگر، منظور از توسعه دانش‎بنیان کشاورزی، مدیریت دانش، فناوری و نوآوری در کشاورزی است. بنابراین امروزه نقش دانش در فرآیند توسعه‎ی کشاورزی اهمیت قابل‎توجهی یافته است. در حال حاضر، در بخش کشاورزی، دانش و اطلاعات همانند زمین، سرمایه و نیروی کار از عوامل اصلی تولید به‎حساب می‎آیند و بنابراین دسترسی کشاورزان به دانش روز در کشاورزی دارای نقش اساسی در توسعه کشاورزی و روستایی ایفا می‎کند. لذا هدف این تحقیق بررسی اثر شاخص‎های اقتصاد دانش‎بنیان بر ارزش افزوده‎ی بخش کشاورزی کشورهای عضو دی 8 (شامل کشورهای ایران، بنگلادش، ترکیه، مالزی، مصر، اندونزی، پاکستان و نیجریه) می‎باشد.مواد و روش‎ها: به‎طور کلی می‎توان شاخص‎های اقتصاد دانش را به دو دسته تقسیم کرد. دسته اول بر ویژگی‎های اساسی اقتصاد دانش‎بنیان متمرکز است و این دسته از شاخص‎ها سهم اقتصاد دانش‎بنیان را در کل اقتصاد کشور توصیف می‎کنند، به‎عنوان مثال، نسبت افراد شاغل در صنایع با فناوری پیشرفته، یا نسبت افراد دارای تحصیلات عالی باعث می‎شود دانشگاه‎ها به مراکز قدرتمندی تبدیل شوند که هم سرمایه فکری قوی را تثبیت می‎کنند و هم دانش جدید و نوآوری‎های فناورانه را در فعالیت‎های تحقیقاتی خود تولید می‎کنند. دومین گروه بزرگ از شاخص‎های به اصطلاح عملکرد یا خروجی تشکیل شده است که شامل تولید صنایع با فناوری پیشرفته، صادرات با فناوری پیشرفته، رشد تولید ناخالص داخلی و رشد بهره‎وری نیروی کار می‎باشد. بنابراین رویکردهای متعددی برای طبقه‎بندی شاخص‎های اقتصاد دانش‎بنیان وجود دارد. که در بین آنها بانک جهانی به‎جای شاخص‎های مبتنی بر ویژگی‎های اقتصاد دانش‎بنیان، از ارکان اقتصاد دانش‎بنیان صحبت می‎کند که این چهار رکن عبارتند از: رژیم اقتصادی و نهادی، آموزش و منابع انسانی، زیرساخت اطلاعاتی و ارتباطی ونظام نوآوری. در این تحقیق با استفاده از الگوی معرفی شده توسط بانک جهانی که یک الگوی کامل و متداولی است شاخص‎های اقتصاد دانش‎بنیان برای 8 کشور عضو دی 8 طی سال‎های 2000-2019 تهیه گردید. تمامی داده‎های مطالعه که شامل رشد اقتصادی، کیفیت مقررات و کنترل فساد برای رژیم نهادی و انگیزش اقتصادی، مقاله‎های مجله‎های علمی و درخواست‎های ثبت اختراع برای نظام نوآوری، کاربران اینترنت و کاربران تلفن همراه برای فناوری اطلاعات و ارتباطات، نرخ ثبت نام در دوره دوم تحصیلی و نرخ ثبت نام در دوره سوم راهنمایی برای آموزش و توسعه منابع انسانی از سایت بانک جهانی تهیه شده است و برای برآورد مدل از روش panel ardl استفاده شده است. یافته‎ها: قبل از برآورد مدل ابتدا 4 شاخص اقتصادی، نوآوری، آموزش و فناوری اطلاعات کشورهای در حال توسعه اسلامی دی 8 طی دوره‎ی مورد بررسی، محاسبه گردید. نتایج محاسبات شاخص‎ها نشان داد که؛ ایران در شاخص نوآوری در بین کشورهای دی 8 رتبه اول، شاخص آموزش رتبه‎ی دوم، شاخص فناوری رتبه سوم و در شاخص اقتصادی رتبه‎ی هفتم را داشته است. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که در بلندمدت تمامی چهار شاخص اقتصاد دانش‎بنیان اثر مثبت و معنی‎داری بر ارزش افزوده‎ی بخش کشاورزی کشورهای دی 8 داشته است اما در کوتاه‎مدت بین شاخص‎های اقتصاد دانش‎بنیان و ارزش افزوده‎ی بخش کشاورزی رابطه‎ای وجود ندارد یعنی به‎عبارتی دیگر اثر مولفه‎های اقتصاد دانش‎بنیان بر ارزش افزوده‎ی بخش کشاورزی یک پروسه بلندمدت است و در بلندمدت مشاهده خواهد شد. همچنین در بلندمدت، بین شاخص‎ها با توجه به کشش، شاخص آموزش و توسعه‎ی انسانی اثر بیشتری بر ارزش افزوده‎ی بخش کشاورزی داشته است که نشان‎دهنده‎ی اهمیت بیشتر این شاخص بر رشد و توسعه‎ی کشاورزی بوده است.نتیجه‎گیری: با توجه به نتایج اگرچه اثرات شاخص‎ها‎ی دانش‎بنیان در کوتاه‎مدت معنی‎دار نشده اما در بلندمدت اثر مثبت و معنی‎داری بر ارزش افزده‎ی بخش کشاورزی داشته که نشان‎دهنده‎ی اهمیت اقتصاد دانش‎بنیان در آینده توسعه‎ی کشاورزی کشورها است. بنابراین توجه و سرمایه‎گذاری در بخش آموزش، فناوری، نوآوری و رشد اقتصادی می‎تواند نهایتاً باعث افزایش رشد و توسعه بخش کشاورزی شود چراکه با به‎کارگیری نوآوری‎های نهادی و فنی و توسعه‎ی آموزش بهره‎وری عوامل تولید بهبود پیدا کرده و منجر به رشد تولید در بخش کشاورزی می‎شود. لذا توصیه می‎شود با سرمایه‎گذاری بیشتر و ارتقا کیفیت مراکز آموزشی در این زمینه اقدامی موثری در کشورهای مورد بررسی صورت پذیرد. در نهایت با توجه به اینکه کشاورزی ارتباط مستقیمی با شاخص‎های اقتصاد دانش‎بنیان داشته است بنابراین لازم است محققان دستاوردهای علمی و تحقیقی خود را جهت افزایش و بهبود بازدهی بخش کشاورزی در اختیار کشاورزان و بهره‎برداران بخش کشاورزی قرار دهند.

the effect of knowledge-based economy indicators on the added value of the agricultural sector of d8 member countries

background: knowledge-based economy is not only a new theoretical concept but also a new era that is fundamentally different from the era of agricultural and industrial economy. the development process of the knowledge-based economy is the formation of a knowledge-based economy, which will mean the beginning of a new stage in the development of the global economy. nowadays, the economy based on knowledge and entrepreneurship is one of the important issues for the growth and development of various economic sectors of the world, in which the agricultural sector, similar to other economic sectors, requires the use of knowledge, innovation, and technology for growth and development. in the new models of agricultural development, knowledge and technology have an important place in the growth and development of sustainable agriculture, and these models are referred to as scientific agriculture, agriculture based on knowledge and technology, and knowledge agriculture. in other words, it means the development of the agricultural knowledge base, knowledge management, technology, and innovation in agriculture. therefore, the role of knowledge in the agricultural development process has nowadays gained significant importance. currently, knowledge and information, such as land, capital, and labor, are the main factors of production in the agricultural sector, and therefore, the access of farmers to modern knowledge in agriculture plays an essential role in agricultural and rural development. therefore, this research aims to investigate the effect of knowledge-based economy indicators on the added value of the agricultural sector of the d8 member countries (including iran, bangladesh, turkey, malaysia, egypt, indonesia, pakistan, and nigeria).methods: in general, the indicators of knowledge economy can be divided into two categories. the first category focuses on the basic characteristics of the knowledge-based economy, and these indicators describe the share of the knowledge-based economy in the overall economy of the country. for example, the proportion of people working in high-tech industries, or the proportion of people with higher education who make universities powerful centers that consolidate strong intellectual capital and produce new knowledge and technological innovations in their research activities. the second largest group consists of the so-called performance or output indicators, which include the production of high-tech industries, high-tech exports, gdp growth, and labor productivity growth. there are several approaches to classifying the knowledge-based economy indicators, among which the world bank, instead of indicators based on the knowledge-based economy characteristics, argues the pillars of the knowledge-based economy, and these four pillars are the economic and institutional regime, education and human resources, information and communication infrastructure, and the innovation system. in this research, the indicators of the knowledge-based economy for 8 d8 member countries were prepared using the model introduced by the world bank, which is a complete and common model, during 2000-2019. all study data, including economic growth, regulatory quality, and corruption control for the institutional regime and economic motivation, scientific journal articles, patent applications for the innovation system, internet users and mobile phone users for information and communication technology, registration rate in the second academic year, and the enrollment rate in the third year, the guidelines for training and development of human resources were obtained from the world bank website. the panel ardl method was used to estimate the model.results: before estimating the model, four economic indicators, innovation, education, and information technology of islamic developing countries were calculated during the reviewed period. the results of index calculations showed that among the d8 countries, iran ranked first in the innovation index, second in the education index, third in the technology index, and seventh in the economic index. the results of this research showed that in the long term, all four indicators of the knowledge-based economy had a positive and significant effect on the added value of the agricultural sector of the d8 countries. in the short term, however, there were no relationships between the indicators of the knowledge-based economy and the added value of the agricultural sector. in other words, the effect of the knowledge-based economy components on the added value of the agricultural sector is a long-term process and will be observed in the long term. among the indices, the education and human development index has had a greater effect on the added value of the agricultural sector according to the elasticity in the long term, showing greater importance of this index on the growth and development of agriculture.conclusion: according to the results, although the effects of knowledge-based indicators are not significant in the short term, they have a positive and significant effect on the added value of the agricultural sector in the long term, which shows the importance of knowledge-based economy in the future of the agricultural development of countries. therefore, attention and investment in education, technology, innovation, and economic growth can ultimately increase the growth and development of the agricultural sector. this is because the productivity of production factors has improved with the use of institutional and technical innovations and the development of education. it leads to the growth of production in the agricultural sector, thus it is recommended to take an effective action in this field by investing more and improving the quality of educational centers in the studied countries. finally, considering that agriculture has a direct relationship with the indicators of the knowledge-based economy, researchers should provide their scientific and research achievements to farmers and agricultural sector operators to increase and improve the efficiency of the agricultural sector