بررسی تاثیر کارآفرینی بر پایداری اقتصاد و محیط زیست (مطالعه موردی: منتخبی از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه)

مقدمه و هدف: امروزه با توجه به افزایش جمعیت، کاهش سهم دولت در اشتغال و افزایش سهم بخش خصوصی در اقتصاد، کارآفرینی به‎ عنوان ابزاری در جهت تحقق اهداف اجتماعی، اقتصادی و پویایی جوامع مطرح شده است. کارآفرینی از مهمترین منابع پایان‎ ناپذیر همه جوامع بشری است و کارآفرینان به‎ عنوان صاحبان فکر و ایده با شناسایی و استفاده از فرصت‎ های موجود، اقدام به ایجاد ارزش کرده و از عوامل کلیدی ارتقا بهره ‎وری و رشد اقتصادی محسوب می‎ شوند. پیش از بروز تحولات اقتصادی اخیر تصور بر این بود که رشد اقتصادی باعث افزایش درآمدها و بهبود کیفیت زندگی انسان‎ها خواهد شد اما رشد اقتصادی همراه با کاهش کیفیت محیط زیست، سبب گردید که مباحث مربوط به توسعه پایدار در کانون توجه جهانی قرار گیرند. توسعه پایدار، توسعه ‎ای است که نسل کنونی بدون به مخاطره انداختن توانایی نسل‎ های آتی، بتوانند نیازهای خود را تامین نمایند. در این مسیر، جوامعی پایدار هستند که علاوه بر پایداری اجتماعی و اقتصادی، پایداری محیط زیستی را نیز مورد توجه قرار دهند. توسعه کارآفرینی، با هدف رشد اقتصادی بالاتر به‎ همراه مصرف بی‎رویه منابع طبیعی و تخریب محیط زیست ضرورت توجه همزمان به اهداف پایداری اقتصادی و محیط زیستی را الزامی نموده است. با توجه به مطالب بیان شده، هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه میان کارآفرینی، اقتصاد و کیفیت محیط زیست در منتخبی از کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته است.مواد و روش ‎ها: این پژوهش در سال 1403 با استفاده از داده‎ های 26 کشور منتخب در حال توسعه و 17 کشور منتخب توسعه یافته، به بررسی اثرات همزمان کارآفرینی، رشد اقتصادی و کیفیت محیط زیست بر یکدیگر در دوره زمانی 2020-1995 پرداخته است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی بوده و گردآوری داده ‎ها و اطلاعات به‎روش کتابخانه‎ ای- اسنادی انجام شده است. بنابراین، ابتدا با مروری بر مطالعات پیشین، عوامل موثر بر کارآفرینی، محیط زیست و رشد اقتصادی استخراج شدند. سپس با استفاده از سیستم معادلات همزمان با داده ‎های تابلویی (panel 3sls) اقدام به برآورد ضرایب متغیرهای مدل شده است. این روش همه معادلات را به‎ صورت همزمان در سیستم معادلات برآورد می‎ کند که از نظر مجانبی کاراتر بوده و با این روش می ‎توان تمامی ضرایب متغیرهای روابط مورد مطالعه را همزمان محاسبه کرد. برای برآورد معادلات، نرم ‎افزار استاتا نسخه 13 مورد استفاده قرار گرفت.یافته ‎ها: نتایج برآورد ضرایب معادلات همزمان نشان داد در کشورهای توسعه یافته متغیرهای تولید ناخالص داخلی سرانه، مصرف انرژی و توسعه مالی به‎ ترتیب با ضرایب 332 .0، 318. 0 و 118. 0 دارای تاثیر مثبت و معنی‎ دار بر آلودگی محیط زیست بودند. اما آزادسازی تجاری و کارآفرینی به‎ ترتیب با ضرایب105. 0- و 266. 0- اثر منفی بر تخریب محیط زیست داشته ‎اند. همچنین، در این کشورها متغیرهای مصرف انرژی، آزادسازی تجاری، کارآفرینی و توسعه مالی به ‎ترتیب با ضرایب 551. 0، 213.0، 498.0 و 108.0 اثر مثبت و معنی ‎دار بر رشد اقتصادی داشته‎اند و متغیرهای تولید ناخالص داخلی سرانه، مخارج عمومی دولت، آزادسازی تجاری، تشکیل سرمایه ثابت و مخارج تحقیق و توسعه با ضرایب 0.475، 0.005، 339 .0، 016 .0 و 141 .0 دارای تاثیر مثبت و معنی‎ دار بر کارآفرینی بوده و سبب توسعه کارآفرینی شدند. نتایج برآورد همزمان روابط در کشورهای در حال توسعه نشان داد متغیرهای تولید ناخالص داخلی سرانه، مصرف انرژی و کارآفرینی به ‎ترتیب با ضرایب 466 .0، 629 .0 و 203 .0 دارای تاثیر مثبت و معنی‎ دار و متغیر آزادسازی تجاری با ضریب 117 .0- دارای تاثیر منفی و معنی‎ دار بر آلودگی محیط زیست بوده ‎اند. همچنین در این کشورها مصرف انرژی، آزادسازی تجاری، کارآفرینی، مخارج عمومی دولت و توسعه مالی به ‎ترتیب با ضرایب 0.749، 0.117، 0.114، 0.072 و 0.202 سبب افزایش رشد اقتصادی شدند. متغیرهای تولید ناخالص داخلی سرانه، آزادسازی تجاری، تشکیل سرمایه ثابت و مخارج تحقیق و توسعه نیز در کشورهای در حال توسعه به‎ترتیب با ضرایب 0.210، 0.115، 0.545 و 0.033 دارای تاثیر مثبت و معنی‎دار بر کارآفرینی بودند در صورتی‎که مخارج عمومی دولت تاثیر معنی‎داری بر توسعه کارآفرینی در این کشورها نداشته است. نتیجه‎گیری: در دهه‎های اخیر در اثر توسعه فعالیت‎های اقتصادی با هدف رشد اقتصادی بالاتر، تخریب محیط زیست افزایش یافته و آسیب‎های جدی به اکوسیستم وارد شده است که در این میان یکی از مهمترین فعالیت‎های مربوط به افزایش رشد اقتصادی، توسعه کارآفرینی بوده است. توسعه کارآفرینی در کشورهای توسعه یافته تاثیر منفی بر آلودگی محیط زیست و تخریب آن داشته است بنابراین در کشورهای توسعه یافته، توسعه کارآفرینی در راستای سیاست‎های توسعه پایدار صورت گرفته است. اما علی‎رغم سهم قابل‎توجه کارآفرینی در رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه، در این کشورها، کارآفرینی سبب افزایش آلودگی و به مخاطره انداختن پایداری محیط زیست شده است زیرا در این کشورها، هدف رشد اقتصادی و تولید بیشتر، بدون در نظر گرفتن جنبه محیط زیستی فعالیت‎های اقتصادی دنبال شده است. بنابراین، با توجه به نتایج به‎دست آمده پیشنهاد می‎شود برای افزایش رشد اقتصادی و افزایش رفاه جوامع، کارآفرینی و فعالیت‎های کارآفرینانه همچنان موردتوجه قرار گیرند اما به‎منظور جلوگیری از اثرات منفی توسعه کارآفرینی بر محیط زیست، بستر لازم برای فعالیت‎های کارآفرینی دوست‎دار محیط زیست فراهم گردد و با برنامه‎ریزی و سیاست‎گذاری مناسب و وضع قوانین محیط زیستی، توسعه کارآفرینی، رشد اقتصادی و بهبود کیفیت محیط زیست توامان با یکدیگر موردتوجه قرار گیرند.

a study on the impact of entrepreneurship on economic and environmental sustainability (case study: a selection of developed and developing countries)

background: due to the increase in the population, the decrease in the share of the government in employment, and the increase in the share of the private sector in the economy, entrepreneurship has nowadays been proposed as a tool to achieve the social, economic, and dynamic goals of societies. entrepreneurship falls into the major inexhaustible resources of all human societies, and entrepreneurs, as owners of thoughts and ideas, create value by identifying and using existing opportunities and are considered key factors in improving productivity and economic growth. before the recent economic developments, it was believed that economic growth would increase incomes and improve the quality of people’s lives, but the economic growth along with the decrease in environmental quality caused the issues related to sustainable development to be the focus of global attention. sustainable development is the development that meets the needs of the current generation without jeopardizing the ability of future generations.in this path, there are sustainable societies that pay attention to environmental sustainability in addition to social and economic sustainability. the development of entrepreneurship with the aim of higher economic growth along with the excessive consumption of natural resources and the destruction of the environment has made it necessary to simultaneously pay attention to the goals of economic and environmental sustainability. according to the stated contents, the current research aims to investigate the relationship between entrepreneurship, economy, and environmental quality in a selection of developing and developed countries.methods: in 2024, this research investigated the simultaneous effects of entrepreneurship, economic growth, and environmental quality on each other during 1995-2020 using data on 26 selected developing countries and 17 selected developed countries. in the current applied research, data and information were collectedthrough the library-documentary method. therefore, factors affecting entrepreneurship, environment, and economic growth werefirst extractedby reviewing previous studies. then, the coefficients of the model variables were estimated using the system of simultaneous equations method with tabular data (panel 3sls). this method estimates all the equations simultaneously in the system of equations, which is asymptotically more efficient, and all the coefficients of the studied relationship variables can be calculated simultaneouslywith this method. stata version 13 software was used to estimate the equations.results: the results of estimating the coefficients of the simultaneous equations showed that gdp per capita, energy consumption, and financial development variables had a positive and significant effect on environmental pollutionin developed countries, with coefficients of 0.332, 0.318, and 0.118, respectively. however, trade liberalization and entrepreneurship negativelyaffected environmental degradation with coefficients of -0.105 and -0.266, respectively. in these countries, the energy consumption, trade liberalization, entrepreneurship, and financial development variables had a positive and significant effect on economic growth with coefficients of 0.551, 0.213, 0.498, and 0.108, respectively. besides, the gdp per capita, public government expenditure, trade liberalization, fixed capital formation, and research and development expenditurevariables, with coefficients of 0.475, 0.005, 0.339, 0.016, and 0.141,showed a positive and significant effect. they were based on entrepreneurship and caused the development of entrepreneurship. the results of the simultaneous estimation of relations in developing countries showed that the gdp per capita, energy consumption, and entrepreneurshipvariables had a positive and significant effect with the coefficients of 0.466, 0.629, and 0.203, respectively, and the trade liberalization variable with a coefficient of -0.117 had a negative and significant impact on environmental pollution. in these countries, energy consumption, trade liberalization, entrepreneurship, public government expenditure, and financial development increased economic growth with coefficients of 0.749, 0.117, 0.114, 0.072, and 0.202, respectively. the gdp per capita, trade liberalization, fixed capital formation, and research and development expenditurevariables had a positive and significant effect on entrepreneurship in developing countries, with coefficients of 0.210, 0.115, 0.545, and 0.033, respectively.however, public government expenditure did not significantlyimpact the development of entrepreneurship in these countries.conclusion: in recent decades, the destruction of the environment has increased and serious damage has been caused to the ecosystemdue to the development of economic activities with the aim of higher economic growth.in the meantime, one of the most important activities related to increasing economic growth has been the development of entrepreneurship, which has had a negative impact on environmental pollution and destructionin developed countries, where, entrepreneurship development has,therefore, been carried out in line with sustainable development policies. despite the significant contribution of entrepreneurship in the economic growth of developing countries, entrepreneurship has caused an increase in pollution and endangered the sustainability of their environment because the goal of economic growth and more production has been pursuedin these countries, without considering the environmental aspect of economic activities. according to the obtained results,therefore, it is suggested that entrepreneurship and entrepreneurial activities should continue to be consideredto increase economic growth and increase the welfare of societies.however, the necessary platform for environment-friendly entrepreneurshipactivities should be providedto prevent the negative effects of entrepreneurship development on the environment.moreover, entrepreneurship development, economic growth, and environmental quality improvement should be taken into consideration togetherwith proper planning, policymaking, and environmental laws.