ارزیابی اثر خرد اقلیمی مالچ های پلاستیکی رنگی در بستر کشت توت فرنگی، بر کسب و کار و اقتصاد خرد روستایی (مطالعه موردی: استان مازندران)

مقدمه و هدف: مدیریت ناکارآمد در کشت سنتی توت ‎فرنگی (fragaria × ananassa) در نواحلی ساحلی دریای خزر به ویژه استان مازندران، عامل اصلی کاهش عملکرد کمی و کیفی میوه می‎ باشد، که ممکن است به ‎دلیل شیوه‎ های کشت نامناسب و عوامل محیطی باشد. برای غلبه بر این کاستی‌ها، کشاورزان شروع به استفاده از سیستم‌های کشت پشته‎ ای با بستر مرتفع کرده‌اند که با مالچ‌های پلاستیکی پوشانده شده‌اند. امروزه، گسترش فن‎آوری‎ های نوین در تولید محصولات باغی در سطح کلان، نقش بسیار حائز اهمیتی را در افزایش کمیت و کیفیت گیاهان ایفا می ‎کند. استفاده از مالچ پلاستیکی در بستر کشت توت ‎فرنگی به ‎واسطه وضعیت گرمایی و نوری که در محیط پیرامون (خرد اقلیم) گیاه ایجاد می ‎کند، عملکرد و کیفیت میوه توت‎ فرنگی را تحت تاثیر قرار می ‎دهد. از سوی دیگر مزایای حاصل از کاربرد مالچ ‎ها، ظرفیت لازم برای بهره ‎مندی اقتصادی اقشار خرد جوامع به ‎ویژه روستاییان را فراهم می‎ سازد. بنابراین هدف از این پژوهش استفاده از مزایای اثر خرد اقلیمی مالچ‎ های پلاستیکی رنگی بر افزایش درآمد و کسب و کار روستایی بود. مواد و روش ‎ها: منطقه مورد مطالعه دارای عرض جغرافیایی (36 33 n) و طول جغرافیایی (53 00 e)، ارتفاع از سطح دریا (m 14)، میانگین دما (c° 17/9)، میانگین بارندگی (mm 789/2) و بافت خاک محل آزمایش از نوع سیلتی رسی بود. در این پژوهش آزمایشی بر پایه طرح بلوک‎ های کامل تصادفی با چهار تیمار آزمایشی شامل؛ (مالچ پلاستیکی قرمز (red mulch)، سیاه (black mulch)، سفید (white mulch) و شاهد بدون مالچ (control)) در سه تکرار در سال زراعی 1401-1400 در مزرعه کارآفرینی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا شد. میوه ‎ها، در یک دوره زمانی 4 روزه برداشت شدند و پس از هر برداشت، میوه ‎های هر بوته به ‎دقت توزین شد. فعالیت آنتی ‎اکسیدانی، ترکیبات فنلی و فلاونوئید میوه اندازه‎ گیری شد و در پایان آزمایش، داده ‎های به‎ دست آمده با استفاده از نرم ‎افزار sas تجزیه و تحلیل شدند و مقایسه میانگین ‎ها با استفاده از آزمون چند دامنه ‎ای دانکن در سطح 5 درصد انجام شد (duncan = 0.05). یافته‎ ها: بر پایه یافته ‎ها، تاثیر مالچ‎ های پلاستیکی رنگی بر عملکرد کمی و کیفی میوه توت‎ فرنگی معنی ‎دار بود. به‎ طوریکه مالچ ‎های پلاستیکی قرمز، سفید و سیاه به‎ ترتیب با 11910/17، 10441/83 و 9706/2 گرم بیشترین عملکرد را نسبت به تیمار شاهد (7164/3 گرم) به‎ خود اختصاص دادند. بدین‎ ترتیب درآمد حاصل از فروش میوه در مالچ ‎های پلاستیکی قرمز، سفید و سیاه به‎ ترتیب 65/8، 57/7 و 16/9 درصد در مقایسه با شاهد افزایش یافت. همچنین تعداد میوه ‎های برداشت شده از گروه‎ های اول، دوم و سوم به تیمارهای دارای مالچ پلاستیکی اختصاص یافت، به ‎طوریکه درآمد حاصل از فروش میوه ‎های گروه اول و دوم در مالچ قرمز به‎ ترتیب با 181 و 87 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش نشان داد. همچنین درآمد حاصل از فروش میوه در گروه سوم نشان داد که تیمار مالچ سفید با 86 درصد افزایش در مقایسه با شاهد مواجه شد و مالچ ‎های سیاه با 75 و قرمز با 65 درصد، در رتبه‎ های بعدی قرار گرفتند. در نهایت در گروه چهارم نتایج حاکی از آن بود که درآمد حاصل از فروش میوه در مالچ‎ های قرمز، سیاه و سفید به‎ ترتیب 63، 22 و 25 درصد نسبت به شاهد کاهش یافت. این یافته‎ ها نشان از بازارپسندی مطلوب ‎تر محصول در مالچ‎ های پلاستیکی رنگی بود. براساس نتایج به ‎دست آمده، بیشترین میزان آنتوسیانین میوه توت ‎فرنگی در مالچ قرمز با مقدار 71/8 میلی‎گرم در 100 گرم میوه تازه مشاهده شد و کمترین میزان آن، مربوط به تیمار شاهد با مقدار 58/5 میلی‎گرم در 100 گرم میوه تازه بود. در حالی‎که میان تیمارهای مالچ پلاستیکی سیاه و سفید به ‎ترتیب با 64/01 و 65/9 میلی ‎گرم در 100 گرم میوه تازه تفاوت چندانی مشاهده نشد. بیشترین میزان محتوای فنل مربوط به مالچ‎ های قرمز، سیاه و سفید به ‎ترتیب با 60/2، 61/1 و 60/9 میلی‎ گرم گالیک اسید بر گرم بود که تفاوت چندان قابل ملاحظه‎ ای با یکدیگر نداشتند اما در مقایسه با تیمار شاهد با 47/9 میلی گرم گالیک اسید بر گرم، برتری محسوسی را نشان دادند. همچنین تیمارهای مالچ قرمز و سیاه به ‎ترتیب با 12/5 و 12/8 میلی‎ گرم کوئرستین بر گرم بیشترین میزان فلاونوئید را به‎ خود اختصاص دادند و پس از آن ‎ها، مالچ سفید با 10/2 و تیمار شاهد با 6/9 میلی‎ گرم کوئرستین بر گرم در رتبه‎ های بعدی قرار گرفتند. نتیجه ‎گیری: به‎ طور کلی می‎ توان این‎گونه اظهار داشت که استفاده از مالچ ‎های پلاستیکی در بستر کشت توت ‎فرنگی به‎ طور چشمگیری سبب افزایش عملکرد کمی و کیفی میوه، زودرسی، بازارپسندی مطلوب و عدم تماس میوه با سطح خاک در مقایسه با تیمار شاهد (بدون مالچ) گردید. لذا درآمد حاصل از فروش میوه در تمامی مراحل برداشت نشان از برتری مالچ ‎های پلاستیکی رنگی در مقایسه با شاهد بود. در این میان تعداد میوه بیشتر گروه‎ های اول و دوم در تیمار مالچ پلاستیکی قرمز، حاکی از زودرسی و بازارپسندی مطلوب ‎تر میوه، و در نتیجه درآمد بالاتر در مقایسه با سایر تیمارها بود. بنابراین، می ‎توان استفاده از مالچ پلاستیکی در بستر کشت میوه توت ‎فرنگی را ابزاری سودمند برای افزایش درآمد و رونق کسب و کار و اقتصاد خرد روستایی قلمداد نمود.  

the effect of colored plastic mulch microclimates in the strawberry rise-bed on rural business and micro-economy (case study: mazandaran province)

background: inefficient management in the traditional cultivation of strawberries (fragaria × ananassa) in the coastal areas of the caspian sea, especially in mazandaran province, is the main factor in reducing the quantitative and qualitative yields of the fruit, which may be due to inappropriate cultivation methods and environmental factors. to overcome these shortcomings, farmers have started to use raised bed stack cultivation systems covered with plastic mulches. today, the development of new technologies in the production of horticultural products at the macro scale has also provided the necessary capacity for the benefit of the micro strata of society. the use of plastic mulch in the strawberry rise-bed affects the yield and quality of the strawberry fruit due to the heat and light conditions that it creates in the surrounding environment (microclimate) of the plant. therefore, this research aimed to use the advantages of using colored plastic mulch microclimate on increasing income and rural business.methods: the studied area is located at 36 33 n and 53 00 e, and 14 m above sea level, with an average temperature of 17.9 °c, average rainfall of 650 mm, and silty-clay soil texture. the effect of colored plastic mulch microclimates in the strawberry rise-bed on rural business and micro-economy was investigated in an experiment based on a completely randomized block design with four experimental treatments. the treatments were red, black, and white plastic mulches, with a control (without mulch), which were conducted with three replications in the entrepreneurial farm of sari agricultural sciences and natural resources university, iran, in the 2021-2022 growth season. the fruits were harvested for 4 days, and the fruits of each plant were carefully weighed after each harvest. the antioxidant activity, phenolic content, and flavonoid compounds were measured in the fruits. in the end, the obtained data were analyzed using anova with sas software (sas 9.1). the duncan post hoc test was employed to compare treatment means (duncan = 0.05). results: the colored plastic mulches significantly affected the quantitative and qualitative yields of strawberry fruits. red, white, and black plastic mulches produced the highest yields (11910.17, 10441.83, and 9706.2 g, respectively) compared to the control treatment (7164.3 g). thus, the income from the sale of fruits in red, white, and black plastic mulches increased by 65.8, 57.7, and 16.9%, respectively, compared to the control. moreover, the number of fruits harvested from the first, second, and third groups was assigned to the treatments with plastic mulch. the income from the sale of the fruits in the first and second groups in red mulch increased by 181 and 87%, respectively, compared to the control treatment. in addition, the income from the sale of fruits in the third group in the white mulch treatment increased by 86% compared to the control, and black (75%) and red (65%) mulches were ranked next. in the fourth group, the income from the sale of fruits in red, black, and white mulches decreased by 63, 22, and 25%, respectively, compared to the control. these findings showed more favorable marketability of the product in colored plastic mulches.