تعیین میزان اهمیت ویژگی‌ های بیمه قیمتی برای شرکت ‌های بیمه با تاکید بر امنیت غذایی

مقدمه و هدف: بانک‌ جهانی، امنیت‌غذایی را «دسترسی همه مردم در تمام اوقات به غذای کافی برای داشتن یک زندگی سالم» تعریف می‌کند که در کنفرانس رم مورد تاکید قرار گرفت. این تعریف به سه عنصر «موجود بودن غذا»، «دسترسی به غذا» و «پایداری در دریافت غذا» استوار است. عنصر «موجود بودن غذا» تنها به ‎میزان موادغذایی در مرزهای ملی که در گذشته عنصر اصلی امنیت‌ غذایی بود، تکیه ندارد و امروزه شامل تولید (عرضه داخلی) و واردات موادغذایی است. مفهوم «دسترسی به غذا» نیز دسترسی فیزیکی و اقتصادی به منابع جهت تامین اقلام غذایی مورد نیاز جامعه است که تابعی از درآمد، اشتغال و قیمت بوده و معنای «پایداری در دریافت غذا»، ثبات و پایداری دریافت ارزش‌های غذایی مورد نیاز جامعه می‌باشد. امنیت‌غذایی نه‎ تنها مستلزم عرضه کافی مواد غذایی در سطح کلان می‌باشد، بلکه ناظر بر توزیع عادلانه غذا به‌منظور دستیابی همگان به آن نیز هست. امنیت‌غذایی، سنگ بنای یک جامعه توسعه‌یافته و عنصر اصلی سلامت فکری، روانی و جسمی آن جامعه است. تغییرات در الگوهای مکانی و زمانی منابع آب و هوایی می‌تواند بر چیدمان محصولات کشاورزی، ترتیبات کشت و در نهایت امنیت غذایی جهانی تاثیر بگذارد. این اتفاقات از طریق از دست‌ دادن تولید و درآمد مزرعه، کشاورزان را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و خارج از کنترل کشاورزان، امنیت‌غذایی کشور را بیشتر تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. بیمه محصولات کشاورزی، ابزار موثری برای ایجاد سیاست‌های توسعه بخش کشاورزی، منطقه‌ای کردن کشت و ترکیب کشت مطلوب، گسترش روش‌های نوین زراعی و دامی، به ‎زراعی، جلوگیری از مهاجرت به شهرها و در نهایت رسیدن به هدف‌های توسعه بخش کشاورزی است. از این ‎رو، بیمه محصولات کشاورزی در تئوری یک مکانیزم مشارکت در پذیرش ریسک است اما در عمل یک ابزار هزینه‌بر جهت انتقال ریسک از کشاورزان و تولیدکنندگان به بیمه‌گران دولتی یا خصوصی می‌باشد. علت گرایش کم کشاورزان به بیمه محصولات را می‌توان در نبود تنوع الگوها و خدمات بیمه‌ای دانست زیرا در ایران یک نوع قرارداد بیمه وجود دارد و براساس عملکرد محصول و مقابل خطرات طبیعی تدوین شده است در حالی‎که امروزه در اغلب کشورها از الگوهای پیشرفته و مختلف مانند بیمه قیمتی، بیمه درآمدی، بیمه سرمایه‌گذاری و ... استفاده می‌شود. بیمه قیمتی، نوعی قرارداد بیمه‌ای است که در آن سطح قیمت محصولی برای مدت معین، تضمین می‌شود. در صورتی‎که قیمت بازار به کمتر از قیمت تضمین شده برسد مابه ‎التفاوت آن توسط شرکت بیمه به بیمه‌گذار پرداخت می‌شود. بیمه‌ی قیمتی با پوشش ریسک قیمت که مهم‌ترین علامت بازار و مهم‌ترین عامل در تصمیمات تولید و فروش است، راهکاری مناسب برای کاهش اثر نوسانات قیمت محصول در بازار می‌باشد. بیمه قیمتی یک محصول جدید شرکت‌های بیمه است که از نظر صندوق بیمه، موفقیت شرکت‌های بیمه برای فراهم‌کردن یک محصول جدید بیمه‌ای، وجود مشتریان زیاد و سوددهی شرکت بیمه است؛ تعداد زیاد بیمه‌گذاران به شرکت‌های بیمه، امکان بازدهی بیشتر و کاهش ریسک فعالیت‌شان را می‌دهد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی ویژگی‌های اثرگذار بیمه قیمتی در پذیرش آن توسط شرکت‌های بیمه می‌باشد.مواد و روش‌ها: روش آزمون انتخاب بر دو قسمت اساسی شامل نظریه ارزش لنکستر و نظریه تابع مطلوبیت تصادفی پایه‌گذاری شده است. به گفته لنکستر، فرد از مشخصات و ویژگی یک کالا در مقایسه با حالتی‎که به‌طور مستقیم از کالا استفاده می‌کند، به مطلوبیت خود می‌رسد. بنابراین، تغییر در قیمت به یک تغییر در انتخاب مجموعه‌ای از کالاها نسبت به کالاهای دیگر منجر می‌شود که هزینه کاراتری را ایجاد می‌کند. نظریه تابع مطلوبیت تصادفی دومین قسمت ساختاری روش آزمون انتخاب است. بر پایه این نظریه، همه مولفه‌های تابع مطلوبیت که از انتخاب افراد ناشی می‌شوند، به‌طور مستقیم برای محقق قابل مشاهده نیستند. در این پژوهش پنج ویژگی مخاطرات اخلاقی، فرانشیز، تخمین حق بیمه، قابلیت به‌روزرسانی حق بیمه و قیمت به‌عنوان متغیرهای اصلی در دو سطح دارد و ندارد جهت بررسی در نظر گرفته شدند. به‌نحوی که مخاطب برای هریک از ویژگی‌ها دو سطح (مخاطرات اخلاقی دارد/ ندارد، فرانشیز دارد/ ندارد، تخمین حق بیمه دارد/ ندارد، قابلیت به‌روزرسانی قیمت دارد/ ندارد و ویژگی قیمت تا سقف 3 میلیون تومان/ تا سقف 3 میلیون و 750 هزار تومان) داشته است. به‌منظور جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات لازم، در بهمن ماه سال 1402 پرسشنامه برای همه شرکت‌های بیمه خصوصی فعال موجود استان مازندران که کارشناسان مجرب بالای 3 سال سابقه کار مرتبط داشتند، ارسال شد که از آن میان، 45 پرسشنامه تکمیل‌شده آزمون انتخاب معتبر بودند. به‌منظور برآورد مدل، از روش لاجیت شرطی استفاده گردید. از این‌رو، جهت اطمینان از درستی استفاده از روش لاجیت شرطی به‌جهت برآورد مدل، ابتدا با استفاده از آزمون هاسمن- مک‌فادن، فرضیه استقلال گزینه‌های نامرتبط (iia) مورد بررسی قرار گرفت. برای این‎کار، ابتدا مدل به‌صورت غیرمقید با حضور تمامی گزینه‌ها برآورد گردید؛ سپس با حذف یکی از گزینه‌ها، مدل به‌صورت مقید برآورد شد و با توجه به آماره  2x    (کای‌دو)، درباره مدل موردنظر تصمیم‌گیری گردید. یافته‌ها: براساس نتایج به‌دست‌آمده، مقدار آماره کای‌دو، برابر با 1/62- به‌دست آمد که نشان‌دهنده تایید فرض صفر و برقراری استقلال گزینه‌های نامرتبط است؛ بر همین اساس رگرسیون لاجیت شرطی مناسب‌ترین مدل برای بررسی ویژگی‌های اثرگذار بیمه قیمتی در پذیرش آن توسط شرکت‌های بیمه می‌باشد. مطابق نتایج، علامت ضرایب متغیرهای فرانشیز، حق بیمه و قیمت، مثبت و مطابق با تئوری است؛ همچنین، متغیرهای مخاطرات اخلاقی و قابلیت به‌روزرسانی قیمت، رابطه‌ی معکوس با مطلوبیت بیمه قیمتی توسط شرکت‌های بیمه دارد. ضریب اثر نهایی متغیر مخاطرات اخلاقی برابر با 0/072- است که بدان معنی است با ثابت بودن سایر متغیرها، اگر ویژگی مخاطرات اخلاقی یک واحد افزایش یابد، مطلوبیت نهایی یا تمایل به پرداخت بیمه‌گران به‌اندازه 0/072 واحد کاهش می‌یابد. مقدار اثر نهایی متغیر حق بیمه 0/098 است که بیان می‌کند اگر ویژگی حق بیمه یک واحد افزایش یابد در شرایطی‎ که سایر ویژگی‌ها ثابت هستند، تمایل به پرداخت یا مطلوبیت نهایی بیمه‎ گران به ‎میزان 0/098 واحد افزایش می‌یابد. نتیجه‌گیری: طبق نتایج حاصل از برآورد مدل، علامت ضرایب متغیرهای فرانشیز (حق امتیاز)، حق بیمه و قیمت، مثبت و مطابق با تئوری بود و متغیرهای مخاطرات اخلاقی و قابلیت به‌روزرسانی قیمت، رابطه‌ی معکوس داشتند. اثرگذاری ویژگی‌های بیمه قیمتی به‌ترتیب بیشترین تاثیر به‌صورت فرانشیز، حق‌بیمه، مخاطرات اخلاقی و قابلیت به‌روزرسانی قیمت می‌باشد. همچنین، نظر به استقبال 70 درصدی کارشناسان شرکت‌های بیمه از بیمه قیمتی، گنجاندن آن در سبد بیمه ارائه شده شرکت‌های بیمه می‌تواند در صورت تعیین حق بیمه مناسب به سودآوری شرکت‌های بیمه بینجامد و از دیگر سوی فضای کسب و کارهای مرتبط با کشاورزی را بهبود و امنیت غذایی را ارتقا دهد. سیاست‌گذار نیز با توسعه بیمه قیمتی می‌تواند تا حدود زیادی آسیب‌های فعلی مبتلا به بیمه محصولات کشاورزی را جبران نماید. 

determining the importance of price insurance attributes for insurance companies with an emphasis on food security

background: food security is defined by the world bank as access to enough food for a healthy life, encompassing three elements: availability, access to food, and sustainability in receiving food. climate change can affect agricultural production, cropping arrangements, and global food security, affecting farmers' income and farm production. insurance of agricultural products is an effective tool for developing the agricultural sector, regionalization, and preventing migration to cities. however, in iran, there is a lack of variety in insurance models and services, leading to low farmers' willingness to use insurance products. price insurance contracts, which guarantee the price level of a product for a certain period, are crucial for reducing price fluctuations in the market. this research aims to investigate the effective features of price insurance and its acceptance by insurance companies, focusing on the success of these new products and the profitability of insurance companies.methods: the choice experiment method is based on two basic parts, including lancaster's value theory and random utility function theory. according to lancaster, a person benefits from the attributes and characteristics of a product compared to the state where he directly uses the product. therefore, a change in price leads to a change in the choice of a set of goods over other goods, which creates a higher cost. the theory of random utility function is the second structural part of the selection test method. based on this theory, all the components of the utility function that result from people's choices are not directly visible to the researcher. in this research, five attributes, moral hazard, franchise, insurance premium estimate, ability to update insurance premium, and price as the main variables in two levels were considered for investigation. in such a way that the audience has two levels for each of the attributes (has the moral hazard /does not have the moral hazard, has the franchise /does not have the franchise, has the insurance premium estimate /does not have the insurance premium estimates, can update insurance premium /cannot update insurance premium, and the price attribute is up to 3000000 tomans/up to 3750000 tomans). to collect the necessary data and information, in february 2024, questionnaires were sent to all active private insurance companies in mazandaran province, which had experienced experts with more than 3 years of relevant work experience, of which 45 questionnaires were completed. the choice experiment was valid. the conditional logit method was used to estimate the model. hence, to ensure the correct use of the conditional logit method to estimate the model, first, using the hausman-mcfadden test, the hypothesis of independence of irrelevant alternatives (iia) was examined. for this purpose, first, the model was estimated in an unrestricted form with the presence of all options; then, by removing one of the options, the model was estimated in a restricted form and according to the 𝑥2 (chi-square) statistic, a decision was made about the desired model. if the null hypothesis that there is no difference between the coefficients (in other words, the hypothesis of independence of irrelevant alternatives) is not rejected, the conditional logit method can be used to estimate the model.