تحلیل راهبردهای توسعه‌ی کسب و کارهای بخش کشاورزی (مطالعه شهرستان کرج)

مقدمه و هدف: کشاورزی به عنوان رکن اصلی توسعه اقتصادی، سهم بسزایی در تولید ناخالص داخلی و اشتغال ‌آفرینی کشور دارد. فرآیند پایداری بخش کشاورزی در شاخص‌های اقتصادی، منوط به برنامه‌ریزی راهبردی کسب و کارهای کشاورزی براساس ظرفیت‌ ها و محدودیت ‌های هر منطقه است. برای ساماندهی این فرآیند در راستای اهداف برنامه ششم توسعه و اجرای مفاد قانون بهبود فضای کسب و کار و قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی، مهندسی کسب و کارها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی ضروری است. از این‌رو هدف تحقیق حاضر تحلیل راهبردی توسعه کسب و کارهای بخش کشاورزی شهرستان کرج و شناسایی اولویت‌های توسعه‌ی کسب و کارها است. مواد و روش‌ها: تحقیق حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر گردآوری داده‌ها پیمایشی است و از ابزار مصاحبه و پرسشنامه نیمه‌ساختارمند برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده کرده است. داده‌های لازم از تعداد 10 نفر از دانشگاهیان و صاحب‌نظران بخش دولتی و 10 نفر از کارآفرینان و فعالان بخش خصوصی کشاورزی استان به عنوان پنل نخبگان، جمع‌آوری گردید. در این مطالعه برای معرفی راهبردهای توسعه کسب و کارها از مدل swot استفاده شد. همچنین باتوجه به ویژگی‌ها، ظرفیت‌ها و محدودیت‌های طبیعی، اقتصادی و اجتماعی، اولویت‌بندی کسب و کار و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی شهرستان کرج معرفی شد. یافته‌ها: در این پژوهش مهمترین نقطه قوت مناسب بودن اقلیم منطقه و تنوع آن و خاک حاصلخیز و مناسب کشاورزی، قوی‌ترین نقطه ضعف درتغییر کاربری و خرد شدن اراضی، ارزشمندترین فرصت پتانسیل تجاری‌سازی طیف متنوعی از سبد محصولات کشاورزی و در نهایت تمایل به ساخت و ساز به علت ارزش افزوده بالای اراضی به عنوان مهمترین تهدید اصلی توسعه کسب‌ و کارهای کشاورزی از دیدگاه صاحب نظران معرفی شد. مقایسه فضای درونی (مجموع میانگین نقاط قوت و ضعف) و بیرونی (مجموع میانگین فرصت‌ ها و تهدیدها) توسعه کسب و کارهای کشاورزی شهرستان کرج، نشان داد که فضای محیط درونی و بیرونی، به ترتیب دارای ضریب نهایی 2/603 و 1/792 می‌باشد. به عبارتی در محیط درونی، نقاط قوت و در محیط بیرونی تهدیدها غالب هستند. طبق نتایج در این شرابط، راهبردهای رقابتی (st)، برای توسعه ‌ی کسب و کارهای بخش کشاورزی شهرستان کرج توصیه شد. براین اساس اصلاح و اعمال قوانین تغییر کاربری اراضی و جلوگیری از ویلاسازی در مناطق کشاورزی، تمرکز بر توسعه‌ی کسب و کارهای کشاورزی مانند صنایع تبدیلی و تکمیلی در مقیاس کوچک و متوسط و اتخاذ رویکرد تولید محصولات خاص و با ارزش افزوده بالا خصوصاً ترویج و توسعه تولید محصولات سالم و ارگانیک مهمترین راهبردهای توسعه کسب و کارهای بخش کشاورزی شهرستان کرج می‌باشد. نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های این پژوهش مشخص شد که انتخاب راهبردهای توسعه و همچنین اولویت ‌های کسب و کاری باید متناسب با شرایط و وضعیت منطقه باشد. برهمین اساس ایجاد یا توسعه کسب و کارهایی در حوزه‌ های صنایع تبدیلی و تکمیلی کوچک و متوسط مقیاس، شهرک‌ های کشاورزی، دامپروری و مدرن گلخانه‌ای، واحدهای خدمات دانش‌بنیان آزمایشگاهی، استانداردسازی، گواهی کیفیت، برندسازی، تولید بذور سبزی و صیفی و محصولات زراعی و بوم‌ گردی و گردشگری کشاورزی پیشنهاد شد.

strategic analysis of the development of agricultural businesses (study of karaj county)

introduction and objective: agriculture, as the main pillar of economic development, significantly contributes to the country’s gross domestic product (gdp) and job creation. the sustainability process of the agricultural sector in economic indicators depends on the strategic planning of agricultural businesses based on existing capacities and limitations. in order to organize this process in line with the goals of the 6th development plan and implement the provisions of the law on improving the business environment and the law on increasing the productivity of the agricultural sector and natural resources, business engineering and investment opportunities in the agricultural sector are necessary. so, the purpose of this research was the strategic analysis of the development of agricultural businesses in karaj county and identifying business development priorities. materials and methods: the current research is applied in terms of purpose and survey in terms of data collection, and interview tools and semi-structured questionnaires were used to collect information. the necessary data were collected from 10 academicians and public sector experts and 10 entrepreneurs and activists of the private agricultural sector of the province as a panel of experts. in this study to introduce business development strategies, the swot model was used. also, according to the characteristics, capacities and natural, economic and social limitations, business priorities and investment opportunities in the agricultural sector of karaj county were introduced. results: in this research, the most important strength was suitability of the region’s climate, its diversity and fertility of the soil for agriculture, the strongest weakness was change of land use and land fragmentation, the most valuable opportunity was potential for commercialization of a diverse range of agricultural products and finally, inclination to construction due to the high added value of land was introduced as the most important threat to the development of agricultural businesses from the point of view of experts. the comparison of the internal space (the average sum of strengths and weaknesses) and the external space (the average sum of opportunities and threats) of the development of agricultural businesses of karaj county, showed that the space of the internal and external environment, respectively, has a final coefficient of (2.603 and 1.792) respectively which leads to the suggestion of competitive strategies (st). therefore, amendment and implementation of land use change laws and prevention of construction in agricultural areas, focusing on the development of agricultural businesses such as small and medium-scale conversion and complementary industries and adopting the approach of producing special and valuable products especially the extension and development of the production of healthy and organic products were the most important strategies for the development of agricultural businesses of karaj county. conclusion: based on the findings of this research, it was found that the selection of development strategies as well as business priorities should be appropriate to the conditions and situation of the region. on this basis, creating or developing businesses in the fields of small and medium-scale transformation and complementary industries, agricultural settlements, animal husbandry and modern greenhouses, laboratory knowledge-based service units, standardization, quality certification, branding, production of vegetable and summer seeds and products, eco-tourism and agricultural tourism were suggested.