بررسی تغییرات ویژگی‌های خاک در تیپ‌های خالص و آمیخته راش در جنگل‌های غرب گیلان

مقدمه و هدف: طبقه بندی رویشگاه های جنگلی یکی از اساسی ترین کارها برای مدیریت بهینه است که دارای مفاهیم کاربردی و بلندمدت مانند تنظیم ساختار جنگل ها، افزایش بهره وری جنگل، انتخاب گونه های تندرشد مناسب برای جنگلکاری های پربازده، افزایش بازده چوب برای تسهیل رابطه عرضه و تقاضا، احیای جنگل ها، افزایش دسترسی به منابع جنگلی و همچنین ایفای عملکرد بوم شناسی جنگل ها است. در سال های اخیر استفاده از عوامل مختلف برای طبقه بندی رویشگاه ها روز به روز گسترش بیشتری پیدا کرده است. هدف این تحقیق بررسی تغییرات مهم ترین ویژگی های خاک را در رویشگاه های راش در منطقه ناو اسالم است. مواد و روش ها: این تحقیق در سری سه حوزه هفت ناو اسالم و در پارسل های 336، 320، 318 و 350 انجام شد. پارسل 320 به عنوان پارسل شاهد در نظر گرفنه شد. برای بررسی و تعیین تیپ های درختی در سطح پارسل های مورد بررسی، 84 قطعه نمونه مربعی شکل به ابعاد 20 ×20 متر به صورت منظم تصادفی با شبکه آماربرداری به ابعاد 200 ×150 برداشت شد. در هر قطعه نمونه، علاوه بر ثبت مشخصات شیب، جهت و ارتفاع از سطح دریا، متغیرهای نوع گونه، ارتفاع و قطر برابرسینه تمام گونه های درختی برداشت شد. سپس تیپ های درختی قطعه نمونه های موردنظر با استفاده از تحلیل دوطرفه گونه های شاخص twinspan تعیین شدند. برای تعیین محل پروفیل های خاک، نقشۀ شکل زمین تهیه و با درنظر گرفتن تنوع ویژگی های رویشگاهی و مساحت شکل زمین ها، 35 قطعه نمونه در واحدهای همگن مشخص شد و پروفیل ها در این واحدها حفر و نمونه های خاک از افق‌های a و b خاک برداشت شدند. پس از حفر هر پروفیل در تیپ های موردنظر، مقطع عمودی هر پروفیل براساس مشخصات تفکیک کننده مانند رنگ، بافت و یا ساختمان خاک به قسمت های مختلف تفکیک شد. سپس از هر یک از افق های تفکیک شده a و bنمونه خاک گرفته و به آزمایشگاه منتقل شدند. سپس در محیط آزمایشگاه خشک و پس از کوبیدن از الک دو میلی متری عبور داده شد و مهم ترین ویژگی های خاک مورد بررسی قرار گرفتند. برای بررسی روابط بین ویژگی های خاک و تیپ‌های درختی، از تحلیل تطبیقی متعارفی (cca)، تجزیه واریانس یک‌طرفه (anova) و آزمون دانکن استفاده شد.یافته ها: بر اساس نتایج آنالیز twinspan، منطقه مورد نظر به پنج تیپ درختی شامل راش خالص، آمیخته راش-پلت، آمیخته ممرز- راش همراه، توسکا آمیخته راش- ممرز و آمیخته راش- شیردار طبقه بندی شد. مطابق نمودار حاصل از رسته بندی، درصد رس، ترسیب کربن و ارتفاع از سطح دریا در افق a با جهت مثبت محور اول همبستگی معنی داری نشان دادند و کربن آلی، فسفرقابل دسترس و پتاسیم تبادلی و ترسیب کربن با جهت منفی محور دوم همبستگی معنی دار نشان دادند. در افق b درصد شن و ارتفاع از سطح دریا با جهت مثبت محور اول و درصد رس، کربن آلی، فسفر قابل دسترس، پتاسیم تبادلی و ترسیب کربن با جهت منفی محور دوم همبستگی معنی دار نشان دادند. هر پنج تیپ درختی تحت تاثیر ارتفاع از سطح دریا و درصد رس در افق a بودند. اما تیپ راش خالص، آمیخته راش- شیردار و آمیخته راش- ممرز تحت تاثیر درصد رس در افق b و ترسیب کربن در هر دو افق و پتاسیم در افق a بودند. تیپ های آمیخته راش-ممرز، راش-شیردار و راش-افرا تحت تاثیر درصد شن در هر دو افق و فسفر قابل دسترس و پتاسیم تبادلی در هر دو افق بودند. نتایج آنالیز واریانس ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک نشان داد که اختلاف معنی داری بین میانگین جرم مخصوص ظاهری، درصد رس، درصد شن، درصد رطوبت اشباع، اسیدیته، درصد کربن آلی، فسفر قابل دسترس، پتاسیم تبادلی و ترسیب کربن در بین تیپ های درختی وجود دارد، درحالی که اختلاف معنی داری بین میانگین ویژگی های درصد سیلت و درصد تخلخل در بین تیپ های درختی مشاهده نشد. همچنین نتایج نشان داد که اختلاف معنی داری بین میانگین درصد کربن آلی، فسفر تبادلی و پتاسیم قابل دسترس در دو افق خاک وجود دارد، درحالی که اختلاف معنی داری بین میانگین جرم مخصوص ظاهری، درصد رس، درصد سیلت، درصد شن، درصد رطوبت اشباع، درصد تخلخل، اسیدیته و ترسیب کربن در دو افق خاک وجود ندارد.نتیجه گیری کلی: بر اساس نتایج این پژوهش در تیپ هایی که گونه راش غالبیت بیشتری دارد از نظر شرایط خاک چندان مناسب نیستند و تیپ های آمیخته راش در رویشگاه های با شیب بیشتر و ارتفاع کمتر مستقر شده اند و کم عمق بودن خاک و کمبود مواد مغذی از شرایط اصلی خاک های این رویشگاه ها است. در این تحقیق نشان داده شده است که خاک یکی از شرایط محیطی بسیار مهم است که ارتباط معنی دار آن با تیپ های درختی تایید شده است. بنابراین می توان از خاک به عنوان شاخصی مناسب برای تفکیک تیپ های جنگلی استفاده کرد.

investigation of changes in soil properties in pure and mixed beech type in the western forests of guilan

background and objectives: classification of forest sites is one of the most basic tasks for optimal forest management, which has practical and long-term concepts, such as regulating the structure of forests, increasing forest productivity, selecting fast-growing species suitable for afforestation, afforestation. the most productive methods are increasing the yield of wood to facilitate the relationship between supply and demand, revitalizing forests, increasing access to forest resources, and also fulfilling the ecological function of forests. in recent years, the use of different factors to classify habitats has become more and more widespread. this research aims to investigate the changes of the most important soil characteristics in beech habitats in nav-e-islam region.methodology: this study was carried out in the series 3 nav asalem and in parcels 318, 320, 336 and 350. the desired parcels are located at two heights of 1100 and 1700. parcel 320 was considered as a control parcel. in order to investigate and determine the types of trees in the surveyed parcels, 84 square samples with dimensions of 20 x 20 meters were taken randomly with a statistical grid of 200 x 150 meters. in each sample plot, in addition to recording the characteristics of slope, aspect and height above sea level, the variables of species type, height and diameter at the breast height of all tree species were taken. then, the tree types of the target samples were determined using two-way analysis of indicator species (twinspan). to determine the location of the soil profiles, a map of the shape of the land was prepared and considering the variety of habitat features and the area of the shape of the land, 35 sample plots were determined in homogeneous units, and the profiles were dug in these units and soil samples were taken. the soils were collected from horizons a and b. after digging each profile in the desired types, the vertical section of each profile was divided into different parts based on distinguishing features such as color, texture or soil structure. the preliminary analysis of soil profiles was done in nature and then soil samples were taken from each of the separated horizons a and b and transferred to the laboratory. then, in a dry laboratory environment, after pounding, it was passed through a 2 mm sieve and the most important characteristics of the soil were investigated. to investigate the relationship between soil characteristics and tree types, conventional comparative analysis (cca), one-way analysis of variance (anova) and duncan’s test were used.results: based on the results of the twinspan analysis, the area is divided into five types of trees, including pure fagus (f), mixed fagus -acer velutinum (fa), mixed carpinus-fagus followed alnus (cf), mixed fagus-carpinus (fr1) and mixed fagus-acer cappadocium (fr2) was classified. based on the ranking results, clay percentage, carbon deposition and height above sea level in a horizon have a significant correlation with the positive direction of the first region, and organic carbon, accessible phosphorus and exchangeable potassium and carbon deposition have a correlation with the negative direction of the second region. it showed significant. in b horizon, the percentage of sand and height above sea level showed a significant correlation with the positive direction of the first axis and the percentage of clay, carbon, accessible phosphorus, exchangeable potassium and carbon deposition with the negative direction of the second factor. all five tree types were affected by altitude and clay percentage in a horizon. but (f), (fr2) and (fr1) were affected by clay percentage in b horizon and carbon deposition in both horizons and potassium in a horizon. (fr1), (fr2) and (fa) were influenced by the percentage of sand in both horizons and accessible phosphorus and exchangeable potassium in both horizons. the results of analysis of variance of physical and chemical properties of soil in tree types showed that there is a significant difference between bulk density, percentage of clay, percentage of sand, base saturation, acidity, organic carbon, accessible phosphorus, exchangeable potassium and so on. there is carbon sequestration among the tree types, no significant difference was observed between the characteristics of silt percentage and porosity percentage among the tree types. also, the results showed that there is a significant difference between the percentage of organic carbon, exchangeable phosphorus and available potassium in two soil horizons, while there is a significant difference between the differences related to appearance, percentage of clay, percentage of silt, percentage of sand, percentage there is no saturation, porosity percentage, acidity and carbon deposition in two soil horizons.conclusion: the variety of topographical conditions in the forests of northern iran and in the studied area is the cause of many changes in plant types and soil characteristics. according to the results of this research, in the types where the beech species is more dominant, the soil conditions are not very suitable, and the mixed types of beech are settled in the habitats with more slope and lower altitude, and the shallowness of the soil and lack of nutrients is one of the main conditions of the soils of these habitats. the presence of different types in the forest is the result of the interaction of many factors, and it has been shown in this research that soil is one of the most important environmental conditions, and its significant relationship with tree types has been confirmed. therefore, soil can be used as a suitable indicator to distinguish forest types.