بازسازی گرده‌شناختی تاریخچه جنگل‌های راش (‏Fagus Orientalis Lipsky‏) منطقه هیرکانی مرکزی در 1400 سال گذشته

بررسی گرده شناختی و سن سنجی رادیوکربن یک مغزه رسوبی از توربزاری در ارتفاع 1314 متر از سطح دریا در کوه های البرز، امکان بازسازی تاریخچه 1400 ساله پوشش گیاهی جنگل های هیرکانی مرکزی را فراهم ساخت. این رکورد دیرین گرده شناختی نشان داد که راش و ممرز فراوان ترین درختان در ترکیب توده های جنگلی پیرامون توربزار و دامنه های مجاور آن بوده و بلندمازو، ملج و پلت گونه های همراه را تشکیل می دادند. توسکای ییلاقی همواره فراوان ترین درخت در مقیاس محلی (سطح و حاشیه توربزار) بوده؛ هرچند در بازه های زمانی 1350-1400، 1050-1250 و 300-450 سال پیش، به دلیل تغییرات هیدرولوژیک سطح و حاشیه توربزار، به طور چشمگیری کاهش یافته است. همچنین، لرگ که در گذشته از درختان اصلی در سطح و حاشیه توربزار بود، در چند صد سال اخیر احتمالاً در پی کاهش دما و خشکی اقلیمی به شدت کاهش یافت. در بازه های زمانی با چیرگی راش (1100-1250 و 750-900  سال پیش و 450 سال اخیر)، توده های پیرامونی توربزار دارای تاج پوشش بسته و ترکیب گونه ای غنی بودند. در این دوره ها، گیاهان علفی نورپسند و مهاجم، فراوانی کمی در ترکیب گونه ای کف جنگل داشتند. در 1400 سال گذشته، تغییرات اقلیمی و فعالیت های انسانی تاثیر تعیین کننده ای بر ساختار و ترکیب توده های جنگلی منطقه داشته اند. در این دوره ها (به ویژه 1250-1350 و 550-700 سال پیش)، کاهش چیرگی راش و بازشدن نسبی تاج پوشش در توده های جنگلی مجاور توربزار، موجب گسترش گیاهان مهاجم و نورپسند، به ویژه سرخس ها، درمنه و اسفناجیان، و تاحدی بارهنگ برگ نیزه ای شد.

Palynological reconstruction of beech (Fagus orientalis Lipsky) forest history in ‎central ‎Hyrcanian region over the past 1400 years

Palynological analysis and radiocarbon dating of a peat core from a mire on 1314 m a.s.l altitude in the Alborz Mountains enabled the reconstruction of the vegetation history of the central Hyrcanian forests over the past 1400 years. This palaeopalynological record indicates that Fagus orientalis and Carpinus betulus were the most abundant tree species in the surrounding forest stands and were accompanied by Quercus castaneifolia, Ulmus glabra and Acer velutinum. Alnus subcordata must have persistently been the most abundant tree species at local scale, i.e., on and in the immediate vicinity of the mire. However, this species substantially declined during the periods 14001350, 12501050 and 450300 BP, most likely as a consequence of local hydrological changes. Also, Pterocarya fraxinifolia, which was a main local element until a few centuries ago, decimated probably following a climatic cooling and/or drying. In periods where beech was dominant, i.e., 12501100 BP, 900750 BP and in the last 450 years, the stands surrounding the mire were closed canopy and rich in (tree) species. These time spans were also characterized by the sporadic occurrence of shadeintolerant invasive species in the forest floor. Climatic changes and anthropogenic activities must have decisively influenced the structure and composition of the forest stands over the last 1400 years. This was particularly the case during the periods 13501250 and 700550 BP, when a substantial decrease of beech and canopy cover led to the expansion of opportunistic invasive species, such as upland ferns, Artemisia and chenopods, and to a lesser extent Plantago lanceolata.