مصرف کودهای زیستی حاوی باکتری‌های ریزوبیوم در اراضی زیر کشت لگوم‌ها (روش‌ها، پتانسیل‌ها، مزایا و محدودیت‌ها)

از زمان های قدیم لگوم ها در تناوب با سایر محصولات کشاورزی کاربرد داشته و حبوبات همواره بخش مهمی از سبد غذایی بشر بوده اند. یکی از مهم‌ترین ویژگی های لگوم ها قابلیت ایجاد رابطه همزیستی تثبیت‌کنندگی نیتروژن با باکتری های ریزوبیوم است. مدیریت این رابطه همزیستی، گامی در جهت کشاورزی پایدار و حفظ سلامت محیط ‌زیست است. حدود 130 سال قبل باکتری ریزوبیوم در داخل گره لگوم‌ کشف و جداسازی شد. چند سال بعد اولین کود زیستی حاوی باکتری ریزوبیوم به بازار عرضه شد. ریزوبیوم، اولین کود زیستی مورد استفاده در ایران بود که از دهه 40 شمسی به کشور وارد و در کشت سویا مصرف شد. پژوهش ها در دهه های گذشته در ایران نشان می دهد که تلقیح لگوم ها با باکتری های ریزوبیوم سبب افزایش عملکرد آن ها می شوند. از دلایل نیاز به تلقیح باکتری های ریزوبیوم می توان به فقدان باکتری ریزوبیوم اختصاصی همزیست، جمعیت پایین ریزوبیوم و از بین رفتن باکتری و یا کارایی آن به علت عوامل تنشی اشاره کرد. کودهای زیستی ریزوبیومی به اشکال مایع، پودری و گرانول در حامل های معدنی یا آلی تولید و معمولاً به‌صورت تلقیح به بذر مورد استفاده قرار می‌گیرند. از پتانسیل های تولید و مصرف کودهای ریزوبیومی در ایران می توان به سطح زیر کشت قابل توجه لگوم ها، وجود زیرساخت های تولید در بخش خصوصی، وجود متخصصین و دانش های فنی لازم، افزایش اقبال عمومی به مصرف محصولات ارگانیک و وجود موارد حمایتی در اسناد بالادستی اشاره کرد. از مهم‌ترین محدودیت های مصرف کود‌های زیستی می توان به وفور و زودبازده بودن کودهای شیمیایی، وجود برخی مشکلات در فرآیند تجاری سازی و آشنایی ناچیز و اعتماد کم ‌مصرف کنندگان به این محصولات اشاره کرد. از راهکارهای توسعه مصرف کودهای زیستی حاوی باکتری های ریزوبیوم موارد زیر پیشنهاد می شود: بررسی خاک مناطق مختلف از نظروجود باکتری های ریزوبیوم همزیست با لگوم ها، بررسی ضرورت تلقیح بذر لگوم های مورد نظر با باکتری های ریزوبیوم همزیست موثر و کارا، بررسی امکان کشت لگوم های متناسب با شرایط اقلیمی در مناطقی که سابقه کشت لگوم ندارند، انجام پژوهش های بنیادی در رابطه با باکتری های بومی و موضوع رقابت با انواع وارد شده به خاک، انجام پژوهش های مولکولی به‌منظور افزایش کارآیی همزیستی لگوم ها و آموزش و ترویج از طریق رسانه های ارتباط جمعی و شبکه های اجتماعی در مورد مزایای مصرف کودهای زیستی ریزوبیومی.

Application of rhizobium containing biofertilizers to legume farms(Techniques, potentials, advantages, and limitations)

Legumes, as the main components of human diet, have of long been planted in rotation with other crops. An important characteristic of legumes is their capacity to establish a symbiotic relationship with rhizobium bacteria to fix nitrogen. Proper management of this relationship in soil is a major step toward sustainable agriculture and environmental protection. The discovery and isolation of rhizobium dates back to 130 years ago and it was only a few years later that the first rhizobium containing biofertilizer was made available to the market. In Iran, the biofertilizer was first imported in the 60s for application to soya farms. The abundance of research over the past few decades indicates enhanced performance of legumes as a result inoculating them with rhizobia. The need for rhizobium inoculation may be explained by the lack of especially symbiotic rhizobium bacteria in soils, their low soil populations, and their death or degraded efficiency through time due to environmental stresses. Rhizobiumenriched biofertilizers come in the different forms of liquid, powder, and granules contained in mineral or organic carriers used for seed inoculation. The vast area under legume cultivation, availability of the infrastructure required for biofertilizer production, availability of professionals and technical knowhow, public acceptance of organic agricultural crops, and the support mechanisms and incentives provisioned in national macropolicy documents may be claimed as potential motivations for the production and consumption of rhizobium biofertilizers in Iran. However, abundance and rapid productivity of chemical fertilizers, current challenges facing the commercialization of such products, and low consumer awareness and confidence may be claimed as the limitations of such biofertilizers. The following procedures may be recommended for the consumption of rhizobiumcontaining biofertilizers: conducting surveys of soils from different regions to determine the presence of rhizobia that might be symbiotic with legume crops, investigating the inoculation of target legume seeds with efficient and symbiotic rhizobia, investigating the possibility of cultivating legumes in favorable regions with no history of legume cropping, conducting basic research on indigenous soil bacteria and their competition with rhizobium strains introduced into soils, carrying out molecular research to enhance the symbiotic capacity of legumes, and education and extension activities through both mass and social media to raise public awareness of the advantages of rhizobium biofertilizers.