تغییرات زمانی و مکانی مولدین گرد و غبار در رخداد دیدهای فوق بحرانی در اهواز

با توجه به نرخ پیشرفت اراضی مستعد تولید گردوغبار داخلی، تداوم خشکسالی و روند روبه رشد تغییرات اقلیمی، روند وقوع دیدهای فوق بحرانی یعنی میدان دید افقی100 متر در استان خوزستان، افزایشی می‌باشد.. در این مطالعه تاثیر سمت و سرعت باد در وقوع این پدیده در کلان شهر اهواز با توجه به اراضی مولد گردوغبار داخلی بررسی شده است. ابتدا برای یک دوره آماری 15 ساله مشترک، وقوع میدان دید 100 متر پهنه‌بندی شده و نقاط بحرانی‌تر از لحاظ فراوانی رخداد این پدیده مشخص شده است. روند تغییرات بلند مدت سالانه و توزیع ماهانه رخدادها برای یک دوره آماری 65 ساله از سال 1952-2017 برای ایستگاه سینوپتیک اهواز ترسیم شد. با توجه به اهمیت شرایط جو پایدار و آرام در رخداد میدان دید 100 متر توزیع ماهانه و ساعتی رخدادهای 100 متر ایستگاه اهواز در شرایط جو پایدار و هوای آرام بررسی شد. با استفاده از نرم افزار wr-plotعلاوه بر گلغبار کلی بلندمدت سالانه، توزیع فصلی سمت و سرعت رخدادها استخراج و گلغبار مربوط به هر فصل ترسیم و تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد تعداد سالانه رخدادهای میدان دید100 متر روند افزایشی و از نظر توزیع ماهانه بیشتر در فصل سرد رخ می دهند؛ به طوری که ماه‌های ژانویه، دسامبر و فوریه بیشترین تعداد رخدادها و در ماه ژوئن و ژولای کمترین تعداد رخدادهای مربوط به میدان دید 100 متر رخ می‌دهد. توزیع فصلی مربوط به سمت و سرعت باد طی رخداد دیدهای 100 متر نشان داد که در فصل گرم بیشتر رخدادها از سمت غرب و شمال غرب و در فصل سرد بیشتر از سمت جنوب و جنوب شرق رخ می دهند. در فصل سرد سال به علت سنگینی هوای سرد و وقوع پدیده اینورژن، رخداد دید 100 متر بویژه در ساعت شش صبح به وقت محلی بیشتر رخ داده است. به علت نقش دوگانه باد در برداشت و رسوب گذاری ذرات گردوغبار ارتباط قوی مستقیم ویا معکوسی بین میدان دید 100 متر و سرعت باد مشاهده نشد. در مجموع در 83 درصد موارد رخداد میدان دید افقی 100 متر در ساعات قبل از ظهر رخ داده است. در 61.8 درصد موارد رخداد این پدیده در شرایط هوای کاملا پایدار و جو آرام رخ داده که در واقع فرصت فرونشینی را برای ذرات گردوغبار فراهم نموده است. آگاهی از توزیع زمانی و مکانی رخداد دید فوق بحرانی 100 متر در برنامه ریزی هایی از قبیل عملیات کنترل کانون های ریزگرد و همچنین برنامه پرواز هواپیما و تعطیلی مدارس و  مراکز دولتی می تواند مفید باشد.

Effects of spatial and temporal variations in airborne dust sources on supercritical visibility events in Ahvaz

Supercritical visibility, defined as a 100meter horizontal field of view (HFOV), is taking an incremental trend in Khuzestan Province due to the increasing development of droughtstricken eroded land as the source of airborne dust, continued drought, and the rising trend in climate change. Surveying the internal land sources of airborne dust, the present study explores the effects of wind direction and speed on this phenomenon in the metropolitan city of Ahvaz. For this purpose, 100meter HFOVs are initially zoned for a 15year statistical period to identify the more critical locations in terms of HFOV frequency. Moreover, the longterm annual changes and monthly distributions of the event measured at Ahvaz synoptic station are plotted for the 65year statistical period of 1952‒2017. Given the significance of steady and calm weather for 100meter HFOV events, the monthly and hourly events recorded at the station in Ahvaz under steady calm atmosphere are studied. The WRPLOT software is then used not only to plot the general longterm annual dust rose but also to derive the seasonal distributions of wind direction and speed associated with the events in order to plot and analyze the dust rose for each season. It is found that the annual number of 100meter HFOV events and its monthly distributions indicate a higher frequency in cold seasons such that the highest number of events belongs to January, December, and February while the lowest belongs to June and July. It is also observed that most dust storms in the warm season have western and northwestern origins while those in the cold season originate from the east and southeast. Due to the heavy air weight and inversion in cold seasons, the 100meter HFOVs occur mostly at 6 am local time. No significant direct or inverse correlations are observed between 100meter HFOVs and wind speed due to the dual role of wind in the removal and deposition of dust particles. Overall, 83% of the events are observed to occur during the hours before the noontime and 61.8% of the events occur in very stable weather conditions and calm atmosphere, which allow for the subsidence and deposition of dust particles. Knowledge of the temporal and spatial distributions of supercritical 100meter HFOVs can be useful for planning operations by the air monitoring and dust control center, flight schedules, and suspension of schools and public offices during critical dust storms.