تحلیل، بررسی و تبعات میزان توجه به نظام‌های بهره‌برداری کوچک و بزرگ در سال‌های قبل و بعد از انقلاب

هدف این مقاله شناسایی سمت و سوی برنامه های توسعه کشاورزی در 6 برنامه عمرانی قبل از انقلاب و 5 برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بعد از انقلاب از منظر توجه به نظام های بهره برداری کشاورزی بزرگ و یا کوچک است. برای این منظور در مقطع مورد مطالعه با استفاده از روش تحقیق کتابخانه ای، گزارش برنامه های مورد نظر مورد مطالعه قرار گرفت. اسناد مورد بهره برداری در تحقیق از لحاظ نقد درونی و بیرونی مورد تایید می باشند. نتایج به دست آمده نشان می دهد که در سال های قبل از انقلاب و در برنامه های عمرانی اول تا پنجم سمت و سوی دولت غالباً معطوف به توسعه واحدهای بهره برداری بزرگ در مقایسه با واحدهای دهقانی بوده است و همین امر موجب تحمیل شرایط سخت به واحدهای کوچک گردید. اما، در برنامه ششم عمرانی دولت سیاست های خود را تغییر و واحدهای دهقانی را مورد حمایت قرار داد. در سال های بعد از انقلاب و در برنامه های با عنوان توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شاهد سمت گیری بیشتر دولت به سمت واحدهای بهره برداری بزرگ هستیم و فقط در برنامه پنجم است که این جهت گیری تا حدی و از طریق حمایت دولت از یکپارچه سازی اراضی کشاورزی کوچک تعدیل می شود. به این ترتیب، عدم حمایت و تضعیف واحدهای کوچک به عنوان نظام بهره برداری غالب در سال های قبل و بعد از انقلاب موجب ناپایداری و آسیب پذیری این واحدها از ابعاد گوناگون بوده است.

Orientations before and after the Islamic Revolution in Developing Small and Large Land use Systems

It is the objective of the present study to identify the orientations in agricultural development plans regarding land use and farm unit development as adopted by the six development plans executed prior to the Islamic Revolution in 1979 and the five economic, social, and cultural development plans executed after 1979. For this purpose, a literature review was conducted using the published reports on the abovementioned plans and the validity of the documents reviewed was verified by both internal and external critical analyses. .The results from the review revealed that the state government in all the prerevolution development plans and in the first five postrevolution ones was focused on developing largescale farm units rather than peasant ones, which led to strict limitations on small units. In the sixth development plan, the government shifted to supporting peasant units. In the postrevolution development plans, a greater focus is witnessed on large farm units. It is only in the fifth postrevolution development plan that this is partly moderated through supporting integration of small agricultural lands. It is, therefore, the absence of support and the impoverishment of small farm units as the dominant land use system that caused unsustainability and vulnerability in peasant farm units throughout most of the years before and after the Islamic Revolution.