بررسی تغییرات غلظت فلزات سنگین و شاخص‎های اکولوژیکی آلودگی در اراضی اطراف معدن ذغال‌سنگ گلندرود استان مازنداران

بررسی خاک‎های اطراف اکثر معادن ذغال سنگ در نقاط مختلف دنیا، آلودگی به فلزات سنگین از قبیل سرب، کادمیوم، روی، مس، منگنز و نیکل را نشان می‎دهد. پالایش آلودگی خاکها و اراضی اطراف معادن، یک چالش بزرگ برای باز گرداندن بهره‎وری و باروری آن و ایجاد مجدد چرخه‎های اکولوژیکی است که این امر با شناسایی گونه‎های گیاهی مناسب و همچنین اصلاح به وسیله برخی مواد اصلاح کننده مناسب، بر روی چنین اراضی تخریب شده، محقق می‎شود. گیاه پالایی یکی از فناوری‎های در حال توسعه است که می‎تواند به طور گسترده برای اصلاح خاک و آلودگی‎ها از محیط،  استفاده شود. هدف از مطالعه حاضر، بررسی تغییرات غلظت پنج فلز سنگین روی، سرب، منگنز، نیکل و مس و همچنین شاخص‎های آلودگی شامل شاخص زمین انباشتگی، عامل آلودگی و شاخص بار آلودگی در اراضی اطراف معدن ذغال‎سنگ گلندرود واقع در استان مازندران می‎باشد. بر اساس نتایج تجزیه نمونه‎ها، بیشترین غلظت عناصر روی، سرب، منگنز، نیکل و مسدر خاک به ترتیب 44/12، 6/53، 5/54، 7/80 و 6/28 میلی گرم بر کیلو گرم و بیشترین غلظت عناصر روی و منگنز در گیاهان به ترتیب 169/4 و 164/6میلی گرم بر کیلوگرم گزارش گردید. نتایج مربوط به محاسبه  شاخص‎های آلودگی و غلظت‎های فلزات سنگین مورد نظر در خاک‎ها و نمونه‎های گیاهی معدن گلندرود نشان دهنده پائین‎تر بودن مقادیر عناصر مذکور نسبت به مقادیر ایجاد کننده آلودگی است. بالاترین میزان برای شاخص زمین‎انباشتگی عناصر روی، سرب، منگنز، نیکل و مسدر خاک به ترتیب 0/024، 0/074، 0/003، 1/975 و  0/117 میلی گرم بر کیلوگرم، برای شاخص عامل آلودگی به ترتیب 0/12، 0/13، 0/01، 7/80 و 0/41 میلی گرم بر کیلوگرم و بالاترین مقدار مربوط به شاخص بار آلودگی 0/20 میلی گرم بر کیلوگرم بود. با توجه به روند رو به رشد بهره‎برداری از منابع معدنی استان و شرایط اقلیمی، پایش متناوب منطقه از نظر آلاینده‎ها توصیه‎می شود.

Study Heavy Metals Concentration Changes and Ecological Index Pollution Soils Around Charcoal Mine Gelandroud Mazandaran Province

Investigation of  soils around the coal mines in the world, shows heavy metal pollution such as lead, cadmium, zinc, copper, manganese and nickel. Phytoremediation of mine land offers a great challenge, to restore its productivity and fertility and also to reestablish the ecological cycles in the rhizosphere with identification of suitable plant species and also the amendment of some suitable blending material on such degraded land. It is one of the widely used emerging techniques for soil remediation, to remove pollutants from the environment or to stabilize them. The aim of this study was to investigate concentrations changes of five heavy metals including zinc, lead, manganese, nickel and copper, as well as pollution indicators including geoaccumulation index, contamination factor and pollution load index of the surrounding lands Gelandroud coal mine located in Mazandaran province. Accordingly, the highest concentrations of Zn, Pb , Mn , Ni and Cu in soil were 12.44 , 6.53 , 5.54 , 7.80 , 6.28 mg/kg respectively. The highest concentration of zinc and manganese in plants were reported respectively 169.4 and 164.6 mg/kg. The results of calculated contamination index and heavy metals concentration of soil and plant samples of Gelandroud mine indicated lower values than values of these elements that cause pollution. The highest values for the geoaccumulation index of Zn, Pb , Mn , Ni and Cu in soil were respectively, 0.024 , 0.074 , 0.003 , 1.975 and 0.117 mg/kg, for the contamination factor respectively, 0.12, 0.13, 0.01, 7.80 and 0.41 mg/kg and the highest amount of pollution load index was 0.20 mg/kg . Due to the growing utilization trend of mineral resources and climatic conditions, the periodic monitoring of contaminates is recommended.