بهبود وضعیت سرمایه اجتماعی در محله‌های شهری با رویکرد برنامه‌ریزی محله‌محور(مورد مطالعه: محله قنات کوثر، منطقه چهار کلان‌شهرتهران)

برنامه‌ریزی محله‌محور رویکرد نسبتاً جدیدی است که خدمات عمومی را در مدیریت شهری بهبود می بخشد. به‌کارگیری این رویکرد در فرآیند برنامه‌ریزی بیش از هر چیز نیازمند سرمایه اجتماعی مناسب، انسجام و یکپارچگی ساکنین در یک اجتماع محله‌ای و تقویت بسترها و زمینه‌های هویت‌ساز محله‌ای است. بر این مبنا پژوهش حاضر به بررسی نقش رویکرد محله‌محوری در جهت ارتقاء سرمایه اجتماعی در محله قنات کوثر واقع در منطقه 4 شهر تهران پرداخته است. روش پژوهش توصیفی‌- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی بوده و با بررسی متون مرتبط، شاخص‌ها و زیرشاخه‌های مفهوم برنامه‌ریزی محله‌محور استخراج شدند. مبتنی بر شاخص‌های مذکور سوالات موردنیاز طرح‌ شد و با انجام مصاحبه عمیق با 16 نفر از افراد ساکن در محله و رسیدن به اشباع نظری، داده‌های موردنیاز به‌منظور تحلیل به دست آمدند. با استفاده از رویکرد نظریه زمینه‌ای و انجام سه مرحله کدگذاری (باز، محوری و گزینشی) مقوله‌های نهایی استخراج شدند و در چارچوب شرایط علی، زمینه‌ای، مداخله‌ای، تعاملات/راهبردها و پیامدها جای گرفتند. مبتنی بر این موارد، نمودار پارادایمی ازنظریه زمینه‌ای ارائه شد و نظریه نهایی به‌منظور بهبود سرمایه اجتماعی با رویکرد برنامه‌ریزی محله‌محور به دست آمد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که افزایش کیفیت فضاهای شهری و بهبود وضعیت فعلی محله، توزیع عادلانه امکانات خدماتی و رفاهی، افزایش تعاملات، توانمندسازی شورای محله و جلب اعتماد و مشارکت ساکنین، از مهم‌ترین راهبردها به‌منظور افزایش سرمایه اجتماعی و فراهم کردن زمینه دستیابی به توسعه پایدار محله‌ای در محله قنات کوثر هستند.

improving the status of social capital in urban neighborhoods with a neighborhood-oriented planning approach(case study: qanat kosar neighborhood, district 4 of tehran)

neighborhood-oriented planning is a relatively new approach that improves public services in urban management. applying this approach in the planning process, more than anything else, requires appropriate social capital, cohesion and integration of residents in a neighborhood community, and strengthening the foundations and contexts of neighborhood identity. the present research has examined the role of the neighborhood-oriented approach in order to improve social capital in qanat kosar neighborhood located in the 4th district of tehran. the research method is descriptive-analytical and practical in terms of purpose. by reviewing the related texts, indicators and sub-branches of the concept of neighborhood-oriented planning were extracted. based on the mentioned indicators, the required questions were proposed and by conducting in-depth interviews with 16 people living in the neighborhood and reaching theoretical saturation, the necessary data for analysis were obtained. by using the contextual theory approach and performing three stages of coding (open, central and selective) the final categories were extracted and placed in the framework of causal, contextual, intervention, interactions/strategies and consequences. based on these cases, a paradigm diagram of the underlying theory was presented and the final theory was obtained in order to improve social capital with a neighborhood-oriented planning approach. the results show that increasing the quality of urban spaces and improving the current situation of the neighborhood, fair distribution of service and welfare facilities, increasing interactions, empowering the neighborhood council, and gaining the trust and participation of residents are among the most important strategies to increase social capital and provide the basis for achieving sustainable neighborhood development in qanat kosar neighborhood.