تحلیل توزیع فضایی شیوع بیماری سرطان در شهر مشهد با رویکرد کیفیت محیط طبیعی شهری

دستیابی به معیارهای کیفیت محیطی بدون توجه به الگوی توسعه کالبدی امکان‏پذیر نیست. مکان و کیفیت آن از جمله علل موثر در بروز انواع بیماری‏ها است. با این حال درخصوص بیماری‏های خاص همچون سرطان، مطالعات انجام شده در گام‌های نخستین قرار دارد. مطالعه حاضر تلاش دارد الگوهای مکانی پراکنش جان باختگان در اثر سرطان را در شهرمشهد مورد سنجش قرار دهد و نشان دهد که 1)الگوی پراکنش جان باختگان چگونه است؟ و2)چه میزان با ویژگی های کیفیت محیط در رابطه است؟ مطالعه از نوع توصیفی-تحلیلی و متغیرهای مطالعه شامل 1)ویژگی های مرتبط با جان باختگان (شامل:موقعیت، سن و جنسیت جان باختگان سرطانی) و 2)ویژگی های مرتبط با کیفیت محیط(شامل میزان آلودگی هوا و سرانه‏فضای‏سبز) است. برای این منظور پس از تدوین مدل مفهومی تحقیق، ازطریق دریافت اطلاعات مرتبط با جان باختگان و کیفیت محیط زیست، پایگاه اطلاعات مکانی در محیط نرم‏افزار  arcgisتشکیل و در گام بعد با بهره‏گیری از مدل های آماری کلاسیک(همبستگی و آزمون تی) و آمارفضایی(خودهمبستگی فضایی، جهت‏پراکنش و رگرسیون فضایی) اقدام به تحلیل داده‏ها شد. یافته‏ها حاکی از عدم تبعیت الگوی فضایی جان باختگان از الگوی پراکنش‏جمعیت و تفاوت الگوی فضایی جان باختگان برحسب جنسیت و میانگین سن آن ها در سطح محلات بود. استفاده از مدل‌های خودهمبستگی فضایی، دوهسته‏داغ در شمال و جنوب غرب مشهد و یک هسته سرد در پیرامون حرم مطهر را نشان داد که ضرورت توجه به تفاوت های مکانی را نشان می‏دهد. نتایج آزمون همبستگی و رگرسیون فضایی دلالت بر این ‏داشت ‏که فراوانی جان باختگان در سطح محلات با میانگین میزان آلودگی هوا و سرانه فضای سبز رابطه دارد. بااین حال ضرورت انجام مطالعات بیشتر در دوره ‏های زمانی متعدد، به منظور تایید یافته‏ها پیشنهاد می‏شود.

spatial distribution of cancer and its relationship with environmental quality characteristics in mashhad

achieving environmental quality criteria is not possible without considering the pattern of physical development. the quality of the place is one of the effective causes in the occurrence of various diseases, however, regarding specific diseases such as cancer, the studies conducted are in the first steps. the present study tries to measure the spatial patterns of cancer deaths in mashhad and show that 1) what is the pattern of deaths? and 2) to what extent is it related to the quality characteristics of the environment? the study is descriptive-analytical and the study variables include 1) characteristics related to the deceased and 2) characteristics related to the quality of the environment (including air pollution and green space per capita). for this purpose, after developing a conceptual research model, by receiving information related to the deceased and the quality of the environment, a spatial database was created in the arcgis software environment. in the next step, using classical statistical models (correlation and t-test) and spatial statistics (spatial autocorrelation, orientation and spatial regression) data were analyzed. the results showed that the spatial pattern of the deceased did not follow the pattern of population distribution and the difference in the spatial pattern of the deceased according to gender and their average age at the neighborhood level. the use of spatial autocorrelation models showed two hot cores in the north and southwest of mashhad and a cold core around the holy shrine. which shows the need to pay attention to spatial differences. the results of correlation and spatial regression test indicated that the frequency of deaths in the neighborhoods is related to the average level of air pollution and green space per capita. however, the need for further studies at various intervals is suggested to confirm the findings.