پروژه های توسعه شهری و تولید رانت در کلانشهر تهران

پروژه‌های توسعه شهری به عنوان فرایند سیاسی قدرتمند و نوآورانه برآمده از پروژه نئولیبرالیسم جهانی ذیل توسعه نابرابر جغرافیایی با سرپوش گذاشتن بر روی مناسبات واقعی اجتماعی نضج می‌یابد و در معارضه گروه‌های هم سود که هیچ یک حاضر به کناره‌گیری از منافع خود نیستند، نفوذ می‌کند. هدف از این مقاله شفاف ساختن چگونگی تداوم تصاحب رانت از طریق تحول در سیاست‌ها و پروژه‌های توسعه شهری در سه دهۀ اخیر در کلانشهر تهران است. روش‌شناسی این مقاله مبتنی بر فلسفه رئالیسم انتقادی است و با رویکردی بازاندیشانه به قدرت و پیامدهای آن در برنامه‌ریزی شهری و ماهیت طبقاتی پروژه‌های توسعه شهری توجه می‌کند. یافته‌ها نشان داد رابطه ساختاری بین «پروژه‌های توسعه شهری» و قطبی شدن در کلانشهر تهران وجود دارد. پروژه‌های توسعه شهری به عنوان شیوه جدیدی از تولید محیط مصنوع، به منافع اقتصادی خاص که سازگار با استراتژی انباشت رانت اولویت می‌دهد و تا حد زیادی از منافع و اولویت‌های گروه‌های اجتماعی بی‌قدرت از جمله فقرای شهری و طبقات کم‌درآمد صرفه نظر می کند. علاوه بر این، پروژه‌های توسعه شهری به اجرا درآمده در کلانشهر سطح بالایی از شکاف اجاره و رانت و افزایش قیمت زمین ایجاد می‌کند که به اعیانی‌سازی با شخصیتی سوداگرانه و رانت‌جویانه منتهی می‌شوند.

urban development projects and production of rent in tehran metropolis

urban development projects as a powerful and innovative political process is a result of the global neoliberalism project, which matures under unequal geographical development by covering up real social relations. this project infiltrates opposing but mutually beneficial groups, none of which are willing to withdraw from their interests. the purpose of this article is to make clear how rent appropriation continues through changes in urban development policies and projects in the last three decades in tehran metropolis. the methodology of this article is based on the philosophy of critical realism and with a rethinking approach, it pays attention to the power and its consequences in urban planning and the class nature of urban development projects. the findings showed that there is a structural relationship between &urban development projects& and polarization in tehran metropolis. urban development projects, as a new way of producing the artificial environment, give priority to special economic interests compatible with the rent accumulation strategy and to a large extent ignore the interests and priorities of powerless social groups, including the urban poor and low-income classes. in addition, the urban development projects implemented in tehran metropolis create a high level of rent gap, rent and land price increase, which lead to gentrification with a speculative and rent-seeking character.